ابوالفضل خدائی: ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱ پس از ۷ سال تنش روابط ایران و عربستان با میانجی گری چین جان تازه ای گرفت. فیصل بن فرحان وزیرخارجه عربستان می گوید که در تدارک دیدار با حسین امیرعبداللهیان همتای ایرانی خود است. سعودی ها معتقدند از مهم‌ترین مقتضیات ایجاد صفحه جدید از روابط با تهران، پایبندی به توافق دوطرفه و بیانیه سه‌جانبه تهران، ریاض و پکن است. توافق اخیر با واکنش های بین المللی زیادی مواجه شده در رسانه های مختلف بازتاب زیادی پیدا کرده است. اما بازتاب این تحول دیپلماتیک در رسانه های عربستان چندان مورد توجه قرار نگرفت و حتی گمانه زنی هایی مبنی بر استقبال نه چندان خوب سعودی ها در رسانه ها مطرح شد.
عمرو موسی، دبیرکل اسبق اتحادیه عرب، بازگشت روابط ایران و عربستان را گامی مثبت می داند و معتقد است که احیای روابط دیپلماتیک بین عربستان و ایران یک گام مهم بوده که نشان دهنده تفکر استراتژیک پیشرفته و توانایی چرخش سریع است.
وی ادامه داد: به عنوان مثال آثار این توافق را می توان در لبنان، عراق، سوریه، یمن و مغرب نیز مشاهده کرد. منطقه وارد مرحله متفاوتی از هماهنگی یا تفاهم بین نیروهای فعال در آن می‌شود و اولویت‌های متفاوتی را مطرح می‌کند که دیگران مجبور به تعقیب آن خواهند شد. موسی اظهار داشت: تردیدی نیست که واشنگتن از این تحول بزرگ ناشی از سیاست چین با میانجیگری موفق بین دشمن شماره یک سیاست فعلی آمریکا (ایران) و دوست نزدیک شماره یک این سیاست (عربستان سعودی) شگفت زده شد.
در ادامه تحلیل برخی رسانه های عربی را در خصوص توافق تهران و ریاض می خوانید:
عرب نیوز در تحلیلی در این باره نوشت: در حالی که تنش‌های عربستان و ایران هنوز به پایان نرسیده است، این توافق می‌تواند سرآغازی برای پایان تنش ها در دهه اخیر باشد. این رسانه نوشت: البته این روزهای اولیه است. باید یک دوره اعتمادسازی وجود داشته باشد و اقداماتی برای تحکیم توافق وجود داشته باشد. برخی ممکن است نسبت به نیات عربستان شک داشته باشند، یا در واقع این را یک چرخش بخوانند. توافق روز جمعه مطابق با چیزی است که محمد بن سلمان، ولیعهد یک سال پیش به مجله آتلانتیک گفت – که ما ایران را همسایه می بینیم. او گفت که حل و فصل مسائل به نفع هر دو طرف است، اما ابتدا باید به نگرانی های امنیتی پادشاهی رسیدگی شود.
بیشتر بخوانید:
توافق ایران و عربستان نشانه عصر پساآمریکایی در خلیج فارس است؟
پایان تنش هفت ساله؛ توافق ایران و عربستان چه تأثیری بر امنیت منطقه دارد؟
نگاه تحلیلگران سیاسی به تاثیر توافق تهران و ریاض بر پرونده یمن
عرب نیوز در تحلیلی دیگر نوشت: این توافق دلایل متنوعی دارد عامل اصلی این است که عربستان سعودی رویکردی سیاست خارجی را دنبال می‌کند که عمدتاً مبتنی بر کاهش تنش‌ها، پایان دادن به اختلافات و بازگرداندن ثبات است. این رویکرد سیاست خارجی بخشی از چشم انداز وسیع تر برای کشور و منطقه است. شکاف عمیق و بی اعتمادی کامل بین ریاض و تهران وجود دارد. باز کردن گره ها نیازمند یک دوره انتقالی و بازگرداندن اعتماد به نفس است. اظهارات و همچنین توافقنامه امضا شده بین دو طرف باید نتایج مادی داشته باشد. اگر ایران نیات صادقانه ای برای کاهش تنش ها و پایان دادن به اختلافات در منطقه داشته باشد، شاید نتایج آن در یمن آشکار شود. چین ضامن اجرای توافق توسط ایران خواهد بود و اگر ایران زیر بار نرود، ضرر خواهد کرد.
روزنامه عکاظ نیز در این باره در تحلیلی نوشت: از زمان اعلام چشم انداز ۲۰۳۰، محمد بن سلمان مشتاق است تا تاکید کند که پادشاهی برای همکاری سیاسی و اقتصادی با ایران، هر زمان که تهران تصمیم به کنار گذاشتن «صادرات انقلاب» بگیرد، آماده است. پادشاهی عربستان سعودی نیز مانند توافق با ترکیه در مورد اخوان المسلمین مایل بود در توافق خود با ایران تحت نظارت چین “تاکید بر احترام” را لحاظ کند.
روزنامه الریاض در این باره نگاه مثبتی به توافق داشت و در سرمقاله خود نوشت: هیچ راهی بهتر از گفتگو برای دستیابی به دیدگاه های مشترک بین کشورها و توافق برای همزیستی و حسن همجواری وجود ندارد و این همان چیزی است که دیروز با اعلام توافقنامه بین پادشاهی و جمهوری ایران و با تمایل به حل اختلافات بین آنها از طریق گفتگو و دیپلماسی اتفاق افتاد.
الریاض در تحلیلی دیگر نوشت: ولیعهد عربستان با احیای روابط عادی با جمهوری اسلامی ایران به پیشرفت بزرگی دست یافت. مساعد بن‌محمد العیبان اعتماد سران عربستان را به دست آورد و از طریق ارتباط با آنها به یک «دولتمرد» درجه یک تبدیل شد.
روزنامه الشرق الاوسط نیز در تحلیلی نوشت: روابط ایران و عربستان نیز در دوره های قبلی، در دوره هاشمی رفسنجانی و سپس محمد خاتمی از سر گرفته شد. سعودی‌ها تجربه زیادی در برخورد با ایران دارند. در اینجا ممکن است کسی بگوید: پس چه چیزی تغییر کرده است؟
این روزنامه در ادامه نوشت: عربستان سعودی تغییری نکرده و آنچه که در این بین تغییر کرده بحران داخلی در ایران است که تهران را مجبور به توافق با ریاض کرده است. یک بحران خارجی ایران نیز وجود دارد، بحرانی پیچیده تر، که ناشی از برنامه هسته ای ایران است و ریاض نیز در آن دستی ندارد. اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، عربستان سعودی دخالتی نخواهد داشت. وضعیت منطقه به ما نشان می دهد که عربستان سعودی اکنون در موقعیت بسیار قوی تری هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سیاسی قرار دارد. در این میان ایران با بحران های داخلی و خارجی مواجه است. ریاض نمی خواهد در این بحران ها دخالت کند. این کشور می خواهد روابط منطقه ای بر پایه همکاری بنا شود نه تقابل. چین ضامن این توافق است، به این معنی که اگر تهران به آن عمل نکند، عواقبی در پی خواهد داشت. این قطعا واشنگتن و اروپایی ها را آزار می دهد، اما واشنگتن و غرب از زمان انعقاد توافق هسته ای ایران در سال ۲۰۱۵ در مورد امنیت منطقه جدی نبوده اند. عربستان سعودی برای پیشبرد منافع خود تلاش کرده تا موقعیت سیاسی خود را مجددا تنظیم می کند تا طرف درگیری نباشد و خود را وقف توسعه کند. آیا ریاض تغییر کرده است؟ نه، به رویکرد معقول خود که مبتنی بر گفت و گو بود ادامه داد. اما مسئله برنامه هسته ای ایران بزرگتر از آن چیزی است که ما تصور می کنیم.
۳۱۱۳۱۱
