الهه جعفرزاده: روزهای پایان سال و تب‌وتاب چهارشنبه‌سوری، بیشتر از همه، پدر و مادرها را نگران می‌کند، هرچند که بزرگترها بهتر می‌دانند چطور در این روز شادی کنند تا اتفاقی برای کسی نیفتد. آمارها نشان می‌دهد که بیشتر آسیب‌دیدگان در این برهه زمانی کودکان و جوانان هستند. هیجان بیش از حد و عدم آگاهی از نحوه تخلیه هیجان در این روز پرخطر، همیشه برای عده‌ای حوادث غیرقابل جبرانی را رقم می‌زند. به طوری که آسیب‌های ناشی از این حوادث طیف گسترده‌ای از صدمات همچون قطع یا نقص عضو و حتی متأسفانه تلفات جانی را شامل می‌شود.
جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران، در گفت‌وگو با سیمای وطن در این باره می‌گوید: «برای حل مشکلات و جلوگیری از بروز حوادث و خسارات ناشی از چهارشنبه آخر سال دو رویکرد داریم؛ یکی از آنها بلندمدت است و مدد و همراهی مسئولان در حوزه آموزش و امور فرهنگی را می‌طلبد. در طی این رویکرد، نهادهای آموزشی مانند مدارس و حتی رسانه‌ها باید از چهارشنبه‌سوری امسال تا چهارشنبه‌سوری سال بعد برنامه‌ریزی کنند و نکات لازم را برای کاهش حوادث و خسارات بیاموزند. این یک سرمایه‌گذاری بلندمدت است که با به‌کارگیری آن در یک چشم‌انداز چندساله می‌توان وضعیت حوادث و سوانح چهارشنبه‌سوری را به یک وضعیت پایدار و کم‌خطر تبدیل کرد.»
او معتقد است: «کنش مؤثر و هدفمندی برای بهبود بحران چهارشنبه‌سوری شکل نمی‌گیرد و هیچکس قبل از چهارشنبه‌سوری به فکر پیشگیری از اتفاقات ناگوار نیست. معمولاً تمرکز رسانه بر این مقوله هم بعد از بروز حادثه است؛ که چنین اقدامی عملاً بی‌اثر خواهد بود. این نوع برخورد با مسئله، نوعی رویکرد کوتاه‌مدت است و مثل مسکّن عمل می‌کند؛ شاید به واسطه آن بتوان به طور مقطعی، معضل را آرام کرد اما چنین رویکردی اثر بلندمدت ندارد و خیلی زود فراموش می‌شود.»
والدین حواسشان به رفتارهای مشکوک فرزندان باشد
بهتر است والدین چند روز قبل از چهارشنبه‌سوری، کنترل ویژه‌ای بر رفتار فرزندانشان داشته باشند؛ به نحوی که شخصیت فرزندان دچار خدشه نشود، اعمال آنها را رصد کرده و متناسب با آن مراقبت‌های خود را مضاعف کنند. ملکی توصیه می‌کند: «پدر و مادرها اگر می‌بینند فرزندشان گوشه‌گیر شده، مرتب به بالکن یا انباری می‌رود و در حال پنهان کردن چیزی است، با یکی از دوستان خود بیش از پیش در ارتباط است و یا یک دوست جدید به دایره دوستانش در این ایام اضافه شده، در چنین شرایطی باید مداخله کنند و پیش از آنکه دیر شود، موضوع را پیگیری کنند و اقدامات لازم جهت پیشگیری از بروز هر گونه حادثه‌ای را به عمل بیاورند.»
کبریت، فندک و ابزار آتش‌زا همیشه باید دور از دسترس اطفال باشد، اما لازم است پدر و مادرها در طی این روزها در این فقره حساسیت بیشتری به خرج دهند. همچنین بچه‌ها ممکن است از روی ناآگاهی مواد منفجره دست‌ساز و پرخطر را در مکانی مخفی کنند که احتمال حادثه‌آفرینی را بالا ببرد. به عنوان مثال، یک ترقه دست‌ساز را برای اینکه از دید پدر و مادر مخفی بماند، زیر رختخواب خود یا لابه‌لای البسه و حتی در پارکینگ که یک مکان گرم است، پنهان می‌کنند.
ملکی با استناد به گزارش‌های دریافتی در این زمینه اشاره می‌کند: «ما با موارد مشابه بسیاری در این زمینه سر و کار داشتیم؛ نوجوانی بود که ترقه را چند روز در جیب لباس خود مخفی کرده بود و سرانجامِ این پنهان‌کاری به انفجار آن ماده از طریق گرمای بدن شخص منجر شد. بچه‌ها این مسائل را نمی‌دانند، وظیفه پدر و مادرهاست که این موارد را کنترل کنند.»
والدین مانع از شادی بچه‌ها در چهارشنبه‌سوری نشوند، در شادی آنها سهیم شوند
همراهی والدین در این روز پرمخاطره تا حدی احتمال بروز حوادث را کاهش می‌دهد، چرا که وقتی پدر یا مادر کنار فرزندان باشند، اجازه روشن کردن آتش در مقیاس بزرگ و مهارنشدنی را نمی‌دهند و علاوه بر این، حواسشان هست که آتش را در محدوده پارکینگ یا کنار وسیله نقلیه یا در مجاورت درخت روشن نکنند.
ملکی در این خصوص تأکید می‌کند: «والدین حتماً نظارت کافی بر شادی و آتش‌افروزی کودکان و نوجوانان خود داشته باشند. آتش را به دور از موارد قابل اشتعال روشن کنند و حتماً پس از پایان مراسم، آن را خاموش کنند. در این مسئله به هیچ وجه نباید به صورت قهری یا جبری از شرکت فرزندان در مراسم چهارشنبه‌سوری ممانعت کرد؛ چرا که اینطور برخوردها معمولاً پاسخ عکس می‌دهد و بچه‌ها را به نحوی تحریک می‌کند. اگر پدر و مادر در کنار فرزند باشند هم شادی می‌کنند و هم مراقب آنها هستند.»
به توصیه‌های ایمنی گوش نکنید، به آنها عمل کنید
به توصیه ملکی، بهتر است این ایام پنجره‌ها را بسته نگه دارید، چرا که احتمال پرتاب مواد محترقه به داخل منزل و یا تماس با پرده و بروز اشتعال وجود دارد. ترجیحاً بالکن خانه یا پشت‌بام خالی از لباس و کارتن و روزنامه باشد که حداقل در صورت آتش‌سوزی، خسارات ناشی از آن کمتر و قابل جبران باشد.
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران می‌گوید: «انفجار ۲۵۰ گرم از این مواد می‌تواند فضایی به مساحت ۱۰ الی ۱۵ متر را به کل تخریب کند. گزارش‌هایی داشتیم که در یک زیرزمین کوچک، ۱۰ کیلوگرم از این مواد تولید می‌شد که در صورت انفجار می‌توانست یک محله را به آتش بکشد. پس اگر مطلع هستید که یکی از همسایه‌ها در انباری خانه مشغول این قبیل فعالیت‌هاست، به مسئولان مربوطه اطلاع دهید تا اتفاق ناگواری نیفتد. متأسفانه پیش آمده که پس از بروز حادثه و حتی فوت شخص، همسایه‌ها به ما اعلام کردند که ما از مدت‌ها قبل می‌دانستیم آن شخص مشغول چنین کاری است اما دخالت نکردیم تا کدورتی پیش نیاید.»
بالن آرزوها آنقدرها هم بی‌خطر نیست!
ملکی می‌گوید: «بالن آرزوها، موردی است که طی چند سال اخیر باب شد؛ در یک بالن کاغذی آتشی روشن می‌کنند و آن را در آسمان رها می‌کنند بدون اینکه بدانند به کجا خواهد رفت. چند سال قبل همین بالن به ظاهر ساده و بی‌خطر به یک شاخه درخت گیر کرد و علاوه بر اینکه کل درخت را سوزاند، آتش این حادثه به بالکن یکی از ساکنان محله هم رسید و حادثه دیگری را رقم زد. این بالن‌ها ممکن است حتی به سیم‌کشی‌های برق گیر کنند و آتش‌سوزی گسترده‌ای را به بار آورند. روشن کردن بالن آرزوها مربوط به آسیای شرقی است و هیچ ارتباطی به چهارشنبه‌سوری ما ایرانیان ندارد.»
او به عنوان آخرین توصیه، بر «نپریدن از روی آتش» تأکید می‌کند و در توضیح آن می‌گوید: «به صورت همزمان و چندنفره از روی آتش نپرید. از ایستادن و بودن در کنار آتش، آن هم با لباس‌های بلند و گشاد به طور جدی اجتناب کنید و نزدیک آتش‌هایی که خودتان روشن نکرده‌اید، به هیچ وجه قرار نگیرید و از روی آن نپرید. ممکن است در آتش‌های ناامن، کپسول قابل اشتعال یا اسپری خوشبوکننده انداخته باشند که هر لحظه احتمال انفجار آن وجود دارد.»
او ادامه می‌دهد: «پریدن از روی آتش ارتباطی به آیین دیرینه چهارشنبه‌سوری ندارد. چهارشنبه‌سوری بهانه‌ای است برای شادی و دور هم بودن در روزهای آخر سال. حواسمان باشد به قیمت شادی کوتاه‌مدت ما اتفاق ناگواری برای عزیزانمان نیفتد.»
سازمان آتش‌نشانی، این روزها آماده‌تر از همیشه
بنا به گفته جلال ملکی، سازمان آتش‌نشانی در این ایام آماده‌باش کامل دارد و در محل‌های شلوغ مثل میادین و چهارراه‌ها نیز مستقر است. او تصریح می‌کند: «در شب چهارشنبه‌سوری، سازمان آتش‌نشانی در اضطرار ویژه‌ای قرار دارد و تمام ۱۳۴ ایستگاه ما به طور جدی آماده و گوش‌به‌زنگ هستند. به بخش زیادی از نیروهای استراحت هم فراخوان صادر شده و صدها نقطه از تهران را تحت پوشش داریم. استقرار نیروها از ساعات نیمروزی تا نیمه شب برقرار خواهد بود.»
۴۷۲۳۲
