ماهان نوروزپور: «فیصل بن فرحان» وزیر امورخارجه‌ی عربستان سعودی وارد تهران شد. این اولین سفر دیپلماتیک مقامات سعودی به ایران بعد از هفت سال قطع ارتباط با این کشور است. بعد از توافق تهران،ریاض،پکن، به تازگی ایران سفارت و کنسولگری و دفتر نمایندگی سازمان همکاری اسلامی خود در عربستان را بازگشایی کرد. مقامات عربی نیز گفته‌اند که وزیرامورخارجه‌ی عربستان حامل پیامی برای سید ابراهیم رییسی، رییس جمهور ایران است. این پیام چیست و چه پیامدهایی برای ایران دارد. در مورد این پرسش ها با صباح زنگنه،کارشناس مسائل خاورمیانه گفت و گو کرده‌ایم:
ارزیابی شما از سفیر وزیر امورخارجه عربستان به ایران چیست؟
توافقی که بین ایران و عربستان انجام شد نیازمند پیگیری دیپلماتیک است. نیاز به محکم‌کاری و زنده نگهداشتن دارد. این رفت و آمدهای دیپلماتیک برای قوی‌تر کردن آن توافق ضروری است. نزدیک به ده یا نه سال بود که وزیر خارجه‌ایی از عربستان به ایران سفر نکرده بود؛ از همین رو این سفر فعلی حائز اهمیت است و دیدار مقامات به توسعه‌ی روابط بین دو کشور کمک مهمی می‌کند. این سفر در آستانه‌ی نوسازی و بازسازی سفارتخانه‌های دو کشور دارد اتفاق می‌افتد و به همین جهت از این موضوع پشتیبانی خواهد کرد و به بازتولید رابطه‌ایی استوار بین سفارتخانه‌ها کمک مهمی خواهد کرد.
گفته‌شده وزیر امورخارجه‌ی عربستان حامل پیامی برای رییس‌جمهور ایران سید ابراهیم رییسی است. به نظر شما این پیام چیست؟
این پیام‌ها معمولا پیام دعوت به روابط دیپلماتیک است. پیام خیلی جنجال‌برانگیز و محرمانه‌ایی که فکر کنید قرار است بیان شود نیست. این سفرها و این پیام‌ها، همانطور که گفتم در سطح روسا و وزرای کشورها به یک تحول و یک جهش در روابط بین دو کشور کمک می‌کند.
فکر می‌کنید با وجود بسته بودن شبکه‌های مالی ما و نپذیرفتن اف‌ای‌تی‌اف، بهبود روابط با عربستان کمک قابل توجهی به بهبود وضع اقتصادی ما می‌کند؟
با توجه به اینکه اقتصاد عربستان شباهت‌های زیادی اقتصاد ایران دارد من فکر نمی‌کنم این مسئله‌ایی که بیان کردید مانعی جدی در راستای روابط اقتصادی ایران و عربستان باشد. با در نظر گرفتن ظرفیت‌های مالی عربستان و اقتصاد رو به شکوفایی این کشور، بهتر کردن روابط می‌تواند در بخش‌های تجاری و اقتصادی کشور ما گشایش‌های خیلی خوبی ایجاد کند.البته این گشایش‌ها نمی‌تواند در مسائل تحریمی‌ما و راه نیافتدن پروژه‌های زیرساختی ما در امور نفت و گاز و آب و برق یک تحول اساسی ایجاد کند. اما به طور کلی اقدامی مثبت و گام خوبی خواهد بود به ویژه اگر ساختارها و ساز و کارهای استفاده از ارزهای محلی پیگیری شوند و راه بیافتند.
>>>بیشتر بخوانید:
وزیر خارجه عربستان وارد تهران شد
عالیجناب، خوش آمدید!/ پیام عزت و اقتدار مردم ایران و منطقه را به رجال قوم برسانید
به نظر شما عربستان می‌تواند نقش مثبتی در بهبود روابط ایران با غرب ایفا کند؟ یکی از کارشناسان روابط بین‌الملل به سیمای وطن گفته بود که تا زمانی که ایران روابط خوبی با عربستان نداشته باشد نمی‌تواند روابط خود با غرب را بهتر کند. راه بهتر شدن روابط ایران با غرب از دروازه‌ی عربستان است. شما با این نظر موافق هستید؟
روابط عربستان با غرب خوب است اما اینگونه نیست که در تصمیم گیری‌های غرب نقش تعیین کننده‌ایی داشته باشد. اما در شرایط فعلی ایجاد آرامش و کنارگذاشتن کدورت‌ها و تنش‌ها در منطقه‌ی نفت‌خیز و حساس خاورمیانه به ویژه بین ایران و عربستان، خواست آمریکا،ژاپن،چین،اروپا و حتی روسیه است. هیچ کشوری خواهان افزایش تنش در این منطقه نیست به همین خاطر همه‌ِی این کشورها از توقف تنش و کاهش تنش بین ایران و عربستان استقبال می‌کنند. چرا که منطقه‌ی نفتی و حساس خلیج فارس از امنیت و ثبات برخوردار خواهد شد.
تا اینجا اینگونه به نظر می‌رسد که عربستان می‌خواهد روابط خود با اسراییل را بهبود ببخشد. این مسئله برای ما و رابطه‌ی ما با عربستان مشکل ساز نخواهد شد؟
مشکل‌ساز شدن یا نشدن آن بستگی به قدرت و مقاومت مردم فلسطین در برابر اسراییل دارد. اگر مردم فلسطین قدرت ایستادگی و توان مقاومت در برابر اسراییل را داشته باشند؛عربستان هم ناگزیر خواهد بود که از خواسته‌ِ ملت فلسطین حمایت بکند. الان هم در شعارها و سیاست‌های اعلامی عربستان،همچنان حمایت از مردم فلسطین مطرح است و تا زمان تشکیل دولت مستقل و آزاد فلسطین با پایتختی بیت‌المقدس این موضوع کنار نخواهد رفت.محدودیت‌های عربستان برای عادی‌سازی روابط با اسراییل خیلی بیشتر از ماست. بعد از مکه و مدینه بیت‌المقدس،مقدس ترین موقعیت برای مسلمانان است و کسی که خادم حرمین شریفین است نمی‌تواند حرم قدس شریف را در اختیار اسراییلی‌ها قرار دهد.بنابراین عربستان نمی‌تواند از یک‌سری خط قرمزها عبور کند چرا که این به معنای تسلیم شدن در برابر اسراییل است و این به هیچ وجه در بین مردم عربستان و دیگر اعراب پذیرفتنی نیست.
بن‌سلمان چند وقت پیش گفته بود که دوستی ایران و عربستان در گرو این است که ایران دست از دخالت در کشورهای عربی بردارد. شما فکر می‌کنید حضور ما در سوریه و عراق و لبنان در ادامه‌ی رابطه‌ی ما با عربستان مشکل‌آفرینی خواهد کرد؟
مفهوم دخالت مفهومی نسبی، سیال و انعطاف پذیر است. تعریف روشن و ثابتی که از دخالت وجود ندارد. آیا نفود معنوی،تاریخی و کمک‌های مشورتی دخالت است؟ اگر دخالت را مثل حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه یا مثل رفتارهای ترکیه می‌دانید ایران هیچ دخالت در کشورهای عربی ندارد. از طرفی اگر ما قائل به چیزی به نام دخالت باشیم که همین نقد به تمامی کشورهای دیگر منطقه مثل ترکیه و حتی خود عربستان هم وارد است. این مفاهیم و تعابیر جدید چیز روشنی به ما نمی‌دهند. مطلب دوم اینکه تقسیم بندی کشورهای عربی و غیر عربی اساسا تعبیری غیر علمی است. در حال حاضر در ایران خیلی بیشتر از برخی کشورهای موسوم به عربی، اعراب زندگی می‌کنند پس ایران کشوری عربی است؟ این مفاهیم چندان علمی نیستند و گره‌ایی از کار ما باز نمی‌کنند.
۳۱۱۳۱۳
