زهرا علی اکبری– دیروز روز سختی برای دولت سیزدهم بود. وزیر امور اقتصادی و دارایی که زمزمه استیضاحش این روزها بیش از همیشه به گوش می‌رسد، در کنار سکاندار و سیاستگذار پولی و ارزی یعنی رییس کل بانک مرکزی در مجلس حاضر شد تا تندترین انتقادات را از هم‌سنگران سابق سیاسی بشنود و در قامت مدافع وضع موجود اطمینان دهمد که به زودی قرار است اوضاع سامان یابد.
نکته اینجاست که خبرهای متعددی درباره جابجایی قریب‌الوقوع رییس کل بانک مرکزی نیز منتشر شده است. گفته می‌شود وی فرصتی سه ماهه را از رییس‌جمهوری دریافت کرده است.
بررسی گفته‌های وزیر امور اقتصادی و دارایی درباره ساماندهی بازار ارز اما نشان می‌دهد که منظور از ساماندهی بازار پیشگیری از افزایش بیشتر نرخ دلار است. این گونه بسیاری از نمایندگان چنین عنوان کردند که دلار در حد کفایتی که دولت می‌خواست گران شده و حالا بانک مرکزی وارد میدان می‌شود تا تثبیت قیمت اتفاق بیفتد.
ماجرای دلار در ایران ماجرای پیچیده‌ای است. مردانی که تا دیروز نامه می‌نوشتند و به رییس‌جمهور سابق می‌گفتند که نباید مشکلات بر گردن تحریم‌ها انداخته شود و با امکانات موجود می‌شود کار کرد، امروز گناه مشکلات را به گردن مردمی می‌اندازند که اعتراضاتی را مطرح کرده‌اند.
آنجا که وزیر امور اقنصادی و دارایی افزایش نرخ دلار را ناشی از وقایع اخیر دانسته و تاکید کرده است: «در مساله مشخص ارزش پول ملی و ارز هم بانک مرکزی برنامه‌هایی را در پیش گرفت به گونه‌ای که تا قبل از ناآرامی‌ها و آشوب‌ها در کشور، بانک مرکزی توانسته بود سیاست‌های خود را در خصوص حواله و بازار با کمترین میزان افزایش نسبت به شروع کار این دولت پیش ببرد.»
او گفت: «در حوادث اخیر و بعد از شکست دعوت به بستن اصناف، کسبه و بازارها، دشمنان به دنبال انتقال ناآرامی‌ها به بانک‌ها و بازار ارزکشور هستند که با تدابیر بانک مرکزی در هفته‌ها و یکی دو ماه پیش رو شاهد ساماندهی و بازگشت ثبات خواهیم بود.»
این موضوع در مصاحبه مطبوعاتی رییس کل بانک مرکزی نیز مورد اشاره قرار گرفته است. وی نیز وقتی با این سئوال روبرو شد که چرا قیمت دلار روندی افزایشی را تجربه می‌کند؟ به همین مساله اشاره کرد و موضوع خروج سرمایه را مورد اشاره قرار داد.
حالا اما باید در نظر داشت یکی از مهمترین انتقادات در روز داغ ارزی متوجه دولت شده است. همین مساله که افزایش نرخ ارز مرتبط با اعتراضات ماه‌ها اخیر است حتی از سوی نمایندگان نیز زیر علامت سئوال بزرگی قرار گرفت.
روح‌الله ایزدخواه، نماینده مجلس که پیش از این پای نامه‌ای را امضا کرده بود که در آن خطاب به روحانی رییس‌جمهوری وقت نوشته بودند که تنها با تکیه بر داخل و بدون رفع تحریم‌ها، اقتصاد ایران را نجات داد، در اظهاراتی متفاوت تاکید کرد: افزایش نرخ ارز را به اغتشاشات حواله ندهید، بگویید چرا با صرافی‌های غیرمجاز برخورد نمی‌شود؟ محسن زنگنه از امضا کنندگان این نامه نیز تاکید کرد: ارجاع افزایش نرخ ارز به اغتشاشات فرار رو به جلو است.
ماجرای یک نامه خبرساز
بیست و هفت دی ماه سال ۱۳۹۸ بود که روحانی در بانک مرکزی جملاتی مهم را گفت و تاکید کرد که بدون رابطه با کشورهای خارجی نمی‌توان اقتصاد را سر و سامان داد در همان روز بیست و چهار اقتصاددان دست به قلم بردند و در نامه‌ای خطاب به روحانی نوشتند: امروز در بانک مرکزی فرمودید بلد نیستید با تکیه بر داخل و بدون کمک خارجی مشکلات اقتصاد ایران را حل کنید. یادآوری می‌کنیم کثیری از کارآفرینان و کارشناسان کشور تأکید دارند مشکلات اصلی اقتصاد کشور، بیشتر ناشی از سوءمدیریت و “تحریم داخلی” است نه خارجی.
حالا از میان بیست و چهار نامی که پای این نامه را امضا کرده‌اند، روح‌الله ایزدخواه، مجتبی توانگر، مجتبی رضاخواه، محسن زنگنه، مالک شریعتی و مهدی طغیانی نماینده مجلس هستند. در این میان سیزده نفر از امضاکنندگان نامه نیز از وزیر تا معاون رییس‌جمهوری و حتی مشاور و معاون وزیر و … در دولت سیزدهم دارای سمت هستند. با این حال خاندوزی که آن روز مدعی بود می‌توان بدون تکیه بر خارج کشور را اداره کرد در جایگاه وزیر امور اقتصادی و دارایی صراحتا گفته است که وزارت متبوع وی مسئولیت مستقیم در حوزه تنظیم عرضه و تقاضای ارز ندارد.
در عین حال میثم پیله‌فروش امضا کننده دیگر نامه دستیار وی است سید محمدهادی سبحانیان نیز سمت معاونت وزیر اقتصاد را بر عهده دارد. احمد تقوایی نیز در وزارت اقتصاد، مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند مشغول به کار است. امیر سیاح، رییس مرکز بهبود محیط کسب و کار است و مهدی موحدی مشاور رییس سازمان امور مالیاتی است.
به این ترتیب از میان بیست و چهار اقتصاددان دارای راهکار شش اقتصاددان در وزارت امور اقتصادی و دارایی دارای سمت هستند.
میثم لطیفی نیز معاون رییس جمهوری و رییس سازمان اداری و استخدامی و سید حسین رضوی‌پور رییس مرکز مطالعات نظام‌ها در این سازمان است. پیمان حدادی و در بورس، محسن مهدیان به عنوان مدیرعامل موسسه هشمهری و مصطفی زمانیان در وزارت علوم فعالیت می‌کنند. محمدرضا حسینی معاون توسعه و مدیریت منابع انسانی است و مهدی شیریجیان معاون برنامه‌ریزی یکی از بانک‌های دولتی و صمد عزیزنژاد در مرکز پژوهشهای مجلس سمت دارند.
حالا اما دولت مطلوب اقتصاددانان منتقد آن روز بر سر کار است اما دلار از چهل هزار تومان عبور کرده است و سکه نیز قیمتی در محدوده بیست میلیون تومان دارد. توصیف شرایط روز را می‌توان از زبان یکی از نمایندگان شنید. کمال حسین‌پور دیروز گفت: نمی‌توان همه مسائل و مشکلات کشور را به خارج از مرزها نسبت داد. یک روز وضعیت بازار ارز متلاطم می‌شود و وزیر اقتصاد نمی‌تواند آن را مدیریت کند و روز دیگر وزیر صمت علت افزایش قیمت خودرو را متاثر از نرخ ارز می‌داند و این زنجیره غلط تکرار می‌شود. در این میان سفره مردم به فراموشی سپرده شده است. تقاضا می‌کنم که اگر تیم اقتصادی دولت نمی‌تواند به اقتصاد کشور ثبات و سامان دهد، آن را تغییر دهید.
انتقاد خبرگزاری دولت به نمایندگان
دیروز خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی نیز انتقادات تندی را متوجه نمایندگان مجلس کرد که بدون راهکار مقامات دولتی را مورد سئوال قرار داده‌اند و به درگیری دولت در جنگ اقتصادی توجه نکرده‌اند این در حالی است که ایران پیش از استقرار دولت سیزدهم درگیر جنگ اقتصادی است.
روز گذشته نمایندگان انتقادات تندی را به دولت مطرح کردند. علیرضا سلیمی عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با انتقاد از وجود نرخ‌های متعدد دلار در بازار، تاکید کرد: امروز ۷ نوع نرخ ارز در بازار است؛ در کجای دنیا شاهد این همه تنوع در قیمت دلار هستیم؟ مسلم صالحی دنیز گفت: تعیین دستوری نرخ ارز در افزایش قیمت تاثیرگذار است. اکبری تالارپشتی نیز مدعی شد: برخی از وزرا و مقامات گزارشات غلط به دولت می‌دهند.
در نهایت کاظم دلخوش نماینده مردم صومعه سرا در مجلس در تذکری شفاهی گفت: صحبت‌های پشت تریبون مشکلی از بازار ارز حل نخواهد کرد و با ادامه سیاست فعلی بانک مرکزی معلوم نیست تا شب عید چه بلایی بر سر مردم بیاید.
به نظر می‌رسد دلار صف اصولگرایان را از اصولگرایان جدا کرده است. در این میان جمعی از اصولگرایان حاضر در دولت به مدافعان وضع موجود و جمعی از اصولگرایان حاضر در مجلس به منتقدان وضعیت موجود بدل شده‌اند.
۲۲۳۲۲۳
