به گزارش گروه علم و آموزش سیمای وطن از وبگاه فیز (phys)، اوایل ماه اکتبر به معنای فرارسیدن فصل جایزه نوبل است. ۶ روز، ۶ جایزه و چهره‌هایی جدید از سراسر دنیا که به فهرست نخبگان جهان اضافه می‌شوند.
معرفی برندگان جوایز نوبل امسال (۲۰۲۲) از فردا، دوشنبه، با اهدای جایزه پزشکی شروع می‌شود. جایزه فیزیک، در روز سه‌شنبه، شیمی، در روز چهارشنبه و ادبیات در روز پنجشنبه اهدا می‌شود. جایزه صلح نوبل در روز جمعه و جایزه اقتصاد در روز ۱۰ اکتبر (۱۸ مهر) اعلام می‌شود.
چه کسی بنیانگذار جوایز نوبل بود؟
جوایز پزشکی، فیزیک، شیمی، ادبیات و صلح به خواست آلفرد نوبل، صنعتگر ثروتمند سوئدی و مخترع دینامیت، بنیانگذاری شد و اولین جوایز در سال ۱۹۰۱، پنج سال پس از مرگ نوبل، اهدا شدند.
ارزش هر جایزه ۱۰ میلیون کرون (نزدیک به ۹۰۰ هزار دلار) است و به همراه یک دیپلم و مدال طلا در ۱۰ دسامبر (تاریخ مرگ نوبل در سال ۱۸۹۶) اهدا خواهد شد.
نوبل بنیانگذار جایزه اقتصاد نبود. این جایزه به طور رسمی به عنوان جایزه علوم اقتصادی بانک مرکزی سوئد به یاد آلفرد نوبل شناخته می‌شود و بانک مرکزی سوئد در سال ۱۹۶۸ میلادی (۱۳۴۶) آن را بنیان گذاشت.
بین سال های ۱۹۰۱ تا ۲۰۲۱، جوایز نوبل و جایزه علوم اقتصادی ۶۰۹ بار اعطا شده است.
چه کسی اسامی برندگان را می‌داند و چرا؟
اساسنامه نوبل قضات را از بحث درباره مشورت‌های خود به مدت ۵۰ سال منع می‌کند. بنابراین احتمالاً مدتی طول می‌کشد تا بفهمیم داوران چگونه انتخاب‌های خود را برای سال ۲۰۲۲ انجام دادند و چه کسانی در فهرست اولیه آن‌ها بوده اند. داوران به شدت می‌کوشند قبل از اعلام برندگان از اشاره به برندگان خودداری کنند؛ اما گاهی اوقات اخباری به بیرون درز می‌کند.
چه کسی می‌تواند نامزد دریافت جایزه نوبل را معرفی کند؟
هزاران نفر در سراسر جهان واجد شرایط ارسال نامزدی برای جوایز نوبل هستند؛ از جمله استادان دانشگاه‌ها، قانونگذاران، برندگان قبلی جایزه نوبل و خود اعضای کمیته. اگرچه اسامی نامزدها به مدت ۵۰ سال مخفی نگه داشته می‌شود، کسانی که این اسامی را پیشنهاد می‌کنند، گاهی اوقات پیشنهادات خود را به ویژه برای جایزه صلح نوبل به صورت علنی اعلام می‌کنند.
جایزه نوبل در کجا اهدا می‌شود؟
جایزه صلح نوبل در نروژ و سایر جوایز در سوئد اهدا می‌شوند؛ این خواسته آلفرد نوبل بود. دلایل دقیق او برای این خواسته نامشخص است؛ اما در زمان حیات نوبل، بین سوئد و نروژ اتحادی شکل گرفت که در سال ۱۹۰۵ منتفی شد. گاهی سال ها به دلیل روابط بین بنیاد نوبل در استکهلم که پول جایزه را مدیریت می‌کند و کمیته مستقل جایزه صلح در اسلو سالی پُرتنش می شود.
برای کسب جایزه نوبل چه چیزی لازم است؟
بیش از همه، صبر!
دانشمندان اغلب باید چندین دهه منتظر بمانند تا کارشان توسط داوران نوبل به رسمیت شناخته شود؛ زیرا داوران می‌خواهند مطمئن شوند که کدام پیشرفت از آزمون زمان سربلند بیرون می‌آید.
این یک انحراف از وصیتنامه نوبل است که می‌گوید این جوایز باید به کسانی اهدا شود که «در طول سال گذشته بیشترین سود را به انسان‌ها بخشیده‌اند». کمیته جایزه صلح تنها کمیته‌ای است که به طور منظم به دستاوردهای سال قبل پاداش می‌دهد.
بر اساس خواسته نوبل، جایزه صلح باید به کسی اهدا شود که «بیشترین تلاش یا بهترین کار را برای برقراری برادری بین ملت‌ها، جهت برانداختن یا کاهش ارتش‌های دائمی و برای برگزاری و ترویج کنگره‌های صلح انجام دهد.»
اعلام جوایز؛ مهر ماه/اعطای جوایز؛ دسامبر (آذر/دی)
جوایز نوبل در سال جاری و بعد از دو سال کرونایی از سوم تا دهم اکتبر (۱۱ تا ۱۸ مهر ۱۴۰۱) اعلام می‌شود. بنیاد نوبل همچنین تصمیم گرفت مطابق سال‌های قبل از همه‌گیری کرونا هفته نوبل را در ماه دسامبر (آذر/دی) در استکهلم با حضور برندگان جوایز نوبل در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ (۱۳۹۹ و ۱۴۰۰) برگزار کند. مراسم اصلی اعطای جوایز در سالن کنسرت شهر استکهلم برگزار می‌شود.
اعلام جوایز نوبل مطابق معمول با برنده جایزه پزشکی روز دوشنبه (سوم اکتبر، ۱۱ مهر) ساعت ۱۱:۳۰ به وقت محلی (ساعت ۱۴ به وقت تهران) در دانشگاه علوم پزشکی کارولینسکا آغاز می‌شود.
جایزه فیزیک، جایزه بعدی است که برنده آن روز سه‌شنبه (چهارم اکتبر، ۱۲ مهر) ساعت ۱۱:۴۵ به وقت محلی (۱۴:۱۵ به وقت تهران) در فرهنگستان علوم پادشاهی سوئد اعلام خواهد شد.
در ادامه برنده جایزه شیمی روز چهارشنبه (پنجم اکتبر، ۱۳ مهر) ساعت ۱۱:۴۵ به وقت محلی (۱۴:۱۵ به وقت تهران) در فرهنگستان علوم پادشاهی سوئد معرفی می‌شوند.
جایزه ادبیات جایزه دیگری از مجموع جوایز نوبل است که برنده یا برندگان آن روز پنجشنبه (ششم اکتبر، ۱۴ مهر) ساعت ۱۳ به وقت محلی (۱۵:۳۰ به وقت تهران) در فرهنگستان سوئد معرفی می‌شوند.
روز جمعه (هفتم اکتبر) ساعت ۱۱ به وقت محلی (۱۳:۳۰ به وقت تهران) نیز بنیاد نوبل به معرفی برندگان جایزه صلح می‌پردازد که در کمیته نوبل نروژی معرفی می‌شود.
بنیاد نوبل بعد از تعطیلی روزهای شنبه و یکشنبه (هشتم و نهم اکتبر، ۱۶ و ۱۷ مهر) روز دوشنبه (یازدهم اکتبر، ۱۸ مهر) ساعت ۱۱:۴۵ به وقت محلی (۱۴:۱۵ به وقت تهران) برنده یا برگزیدگان جایزه اقتصاد را در فرهنگستان علوم پادشاهی سوئد معرفی می‌کند.
