“هدررفتن وقت و عمر دانش‌آموزان” با کتابهای درسی غیرکاربردی
کاربردی نبودن محتوای آموزشی ارائه‌شده در مدارس سال‌هاست که به‌عنوان یک ناکارآمدی از سوی بیش از 16 میلیون دانش‌آموز و حتی فارغ‌التحصیلان مدارس مطرح می‌شود.
اگر با فارغ‌التحصیلان مدارس گفت‌وگویی داشته باشیم اغلب آنها از فراموش کردن محتوای ارائه‌شده در مدارس و غیرکاربردی آن در زندگی واقعی سخن می‌گویند، حتی برخی آن‌قدر نسبت به این موضوع معترضند که از تعبیر«هدررفتن وقت و عمر پشت نیمکت‌های مدارس» سخن می‌گویند!
کتابهای درسی متعدد و حجیم، دشواری درک محتوای آن برای دانش‌آموزان و از همه مهمتر غیرکاربردی بودن این محتوای علمی با زندگی روزمره و آینده دانش‌آموزان و بازار کار، موضوعاتی است که سال‌ها در نقد کتابهای درسی مدارس شنیده می‌شود.
تذکر رهبر انقلاب
حتی این موضوع از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی با تعبیر آموزش علم نافع در مدارس مورد تذکر قرار گرفت و ایشان اردیبهشت سال 1401 ضمن انتقاد نسبت به وضعیت دانش‌های تدریس‌شده در مدارس گفتند: «الآن در دبیرستان‌ها و شاید دبستان‌های ما دانش‌هایی تدریس می‌شود که هیچ فایده‌ای به حال امروز و آینده دانش‌آموز ندارد؛ یک ذهنیاتی است که یادشان هم می‌رود، در هیچ مسئله زندگی به این‌ها کمک نمی‌کند، این‌ها را شناسایی و حذف کنید. علم نافع آن علمی است که بتواند استعداد جوان و نوجوان را شکوفا کند.»
پس از این تذکر رهبر انقلاب، مسئولان وقت وزارت آموزش و پرورش از آغاز تغییر در کتابهای درسی خبر دادند اما تا امروز این وعده عملی نشده است.
ساعات مدرسه نتیجه‌بخش نیست
رضوان حکیم‌زاده؛ معاون اسبق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش معتقد است: اگر از منظر اقتصاد آموزشی هم محاسبه کنیم با توجه به ساعت‌هایی که در مدرسه صرف می‌شود، استخدام معلم، چاپ کتاب درسی، هزینه نگهداری مدارس و… از سوی دیگر یادگیری بسیار پایین دانش‌آموزان در برخی دروس نشان می‌دهد بخشی از برنامه ارائه‌شده در مدارس دچار مشکل است و ساعات صرف‌شده در مدارس نتیجه‌بخش نیست!
ذهن دانش‌آموز یا انبار محفوظات
برخی کارشناسان هم آموزش‌های بدون فایده در مدارس را این‌گونه برای مخاطبان شرح می‌دهند: فرض کنید من شاگرد شما هستم، بعد از 50 ساعت آموزش طرز تهیه یک شربت را به من یاد می‌دهید و پس از آن می‌گویید؛ “شربت را درست کن.” ولی من بلد نیستم این تنها یک مثال ساده از وضعیت فعلی آموزش در مدارس است؛ حفظ کردن کلمات عجیب و غریب به اسم کانی‌های زمین‌‌شناسی یا متون عجیب در تاریخ ادبیات به چه درد دانش‌آموزان می‌خورد؟ چرا ذهن آنها را انبار محفوظات کرده‌ایم؟ آموزش و پرورش لبریز از مطالب حجیم است که به درد دانش‌آموز نمی‌خورد، همه این موارد را قبول دارند اما هیچ فردی به فکر این مشکلات نیست!
ساعت علوم در مدارس ایران 2 تا 10 برابر جهان
پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش نیز در پژوهشی که درباره حجم زیاد کتابهای درسی دانش‌آموزان ایران انجام داده است، فقط در یک نمونه و برای کتاب علوم دوره نخست ابتدایی اعلام کرده است: برنامه درسی علوم تجربی دوره نخست ابتدایی ایران به‌لحاظ حجم، محتوا، چگالی و مطالبی که باید به دانش‌آموزان آموزش داده شود دو تا 10 برابر سایر کشورهاست! این نتایج نشان می‌دهد در حوزه کتابهای درسی، شرایط خوبی نداریم.
پیش از این مسئولان سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی از جمله حجت الاسلام علی لطیفی؛ رئیس این سازمان گفته بود؛ «هم‌اکنون دوره تغییر کتابهای درسی فرا رسیده است و بخشی از انتظارات و مطالبات مردم کاملاً به‌حق است چرا که کتابهای درسی، عمر 5 و 10 ساله دارند و اقدامات اساسی و بنیادی برای تغییر کتابهای درسی از سال 1403 خواهد بود.»
همچنین رضامراد صحرایی؛ وزیر آموزش و پرورش فروردین امسال با اشاره به تغییر کتابهای پایه اول دبستان گفت: شایستگی‌های پایه که دانش‌آموزان باید به آن برسند، استخراج شده و مقدمه تغییر کتابهای درسی است براین‌اساس در سال 1403 کتابهای درسی پایه اول دبستان جدید خواهد بود همچنین اثر محسوس تغییر کتابهای درسی در سال 1404 مشاهده خواهد شد.
تغییر اساسی مهر امسال در راه نیست
اما به‌نظر می‌رسد دانش‌آموزان و والدین برای مهر امسال هم نباید منتظر تغییرات کتابهای درسی باشند!
علی لطیفی رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی درباره تغییر کتابهای درسی از مهر امسال گفته است: کتابی که تغییرات اساسی داشته باشد خیلی محدود و نادر است، کتابهای درسی جدید برای پایه اول دبستان به‌صورت آزمایشی در تعداد محدودی از مدارس اجرا می‌شود و این چیزی نیست که جامعه به‌صورت عمومی احساس کند.
وی همچنین با اشاره به طراحی نظام‌واره شایستگی‌ها عنوان کرد: شایستگی‌های پایه و عمومی آن‌دسته از توانمندی‌ها و مهارت‌هایی است که دانش‌آموزان فارغ از اینکه چه درس و چه رشته‌ای را می‌خوانند باید آنها را بیاموزند؛ بعد از اینکه 12 سال تحصیل را پشت‌سر می‌گذارند و فارغ‌التحصیل می‌شوند باید در این مهارت‌ها و توانمندی‌ها به حد قابل‌قبولی رسیده باشند، این نظام‌واره سال گذشته نهایی شد و به تصویب شورای هماهنگی علمی سازمان رسید و مراحل پایانی تصویب را در شورای‌عالی آموزش و پرورش پشت‌سر می‌گذارد.
به گزارش تسنیم، مهر امسال فعلاً کتابهای درسی جدید به دست دانش‌آموزان نمی‌رسد و وعده تغییرات اساسی برای سال 1404 داده شده است با وجود این، مشخص نیست میان تغییر دولت‌ها و مسئولان، پرونده تغییرات کتابهای درسی و ارائه علم نافع در مدارس به مرحله اجرا می‌رسد یا خیر!
منبع : خبرگزاری تسنیم
