آیدا صالحی: بناهایی که در اثر سهل‌انگاری مسئولان در مرمت و رسیدگی، از بین رفته یا حتی در مرمت غیراصولی آسیب دیده‌اند، نتیجه‌ای جز تخریب نداشته است. گنبد مسجد امام اصفهان دچار تغییر و عمارت «اقدسیه» از آثار با ارزش معماری دوران پهلوی تخریب شد، اما آثار تخریبی به همین‌ها محدود نشده و به عنوان یکی از مشکلات تکراری حوزه میراث فرهنگی تبدیل شده است.
عجیب نیست که در آینده‌ای نزدیک اسم یکی از مهم‌ترین مکان‌ها در قطب گردشگری شیراز در این لیست قرار بگیرد؛ آرامگاه سعدی، شاعر پرآوازه‌ی ایرانی. مرمت بناهای تاریخی جز شاخصه‌های توسعه‌یافتگی یک کشور است که در بحث اقتصاد گردشگری هم مهم است. نیاز امروز بناهای تاریخی کشور به مرمت در صورت رسیدگی به‌موقع، پشتوانه‌ی درآمدی برای فرداست.
در سالگرد حادثه‌ی ریزش ساختمان متروپل، عکس‌هایی از آرامگاه سعدی منتشر شد که نیاز فوری این بنا به مرمت را نشان می‌داد. ترک و فرونشستی که آرامگاه سعدی را تهدید می‌کند به مرمت اساسی نیاز دارد. محمدرضا هاجری، سخنگوی شورای شهر شیراز به سیمای وطن در پاسخ به پرسش آیا در سال‌های اخیر بنا مرمت شده است، عنوان می‌کند: «در واقع طی ۳۰ الی ۴۰ سال اخیر مرمتی در آرامگاه سعدی نداشته‌ایم. محوطه و فضای سبز داخلی نیازمند بازسازی است. حتی درب قدیمی آرامگاه که تاریخی است در پشت آرامگاه قرار گرفته و هیچ رسیدگی به آن نشده است.»
ردپای خشکسالی بر حوضچه‌ی معروف آرامگاه سعدی
یکی از المان‌های خاطره‌انگیز آرامگاه سعدی، حوض ماهی است که جزء جاذبه‌های بصری برای گردشگران داخلی و خارجی بوده. مردم محلی منطقه سعدی معتقدند که آب جوی مقبره‌ی سعدی مقدس است و استحمام مردم در این آب، به‌ویژه در شب چهارشنبه سوری، جزء اعتقادات مردم منطقه سعدی شیراز نیز بوده است. اما خشکسالی به چشمه‌ها و قنات‌های شیراز هم رحم نکرده و این‌روزها کوهی از خاک آن را پوشانده است و دیگر جریان پویای حضور ماهی‌ها وجود ندارد.
الله‌بخش بهارسعدی، تهیه‌کننده برنامه خوشاشیراز با ناراحتی به سیمای وطن می‌گوید: «حوض ماهی در کل ایران مشهور و مهم‌ترین قسمت آرامگاه سعدی نیز که به رسیدگی جدی نیاز دارد، این بخش است. امتیاز ویژه‌ی آرامگاه سعدی، جویبار آن بود که از جریان ایستاده است. جاری بودن جویبار طراوت و زندگی به همراه داشت. بعد از خشک شدن چشمه، جویباری موجود نیست و ماهی‌ها تلف شده‌اند.»
او اضافه می‌کند: «من برای ضبط یک برنامه‌ی تلویزیونی به آرامگاه سعدی رفتم. حتی منبع آبی موجود نبود که حوض را پر کند. برنامه را با حوض خشک اجرا کردیم. به من گفتند تانکر آبی بخرم، حوض را پرآب کنم و برنامه اجرا شود. براثر مشکلات موجود در آرامگاه سعدی، به اجبار مکان ضبط برنامه را تغییر دادم.»
بودجه‌ی ناکافی اختصاص‌یافته به مرمت آرامگاه سعدی
سید مؤید محسن‌نژاد، روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس در گزارشی اعلام کرده طی ۱۶ ماه گذشته زمینه بررسی علمی میزان آسیب‌های واردشده به آرامگاه سعدی طی سالیان اخیر فراهم و مشخص شده که این بنا تاریخی دارای مشکلاتی نظیر استحکام بنا و غیره است. او همچنین از اختصاص بیش از یک میلیارد تومان بودجه در سال ۱۴۰۲ برای مرمت آرامگاه سعدی خبر داد. دراین‌باره سخنگوی شورای شهر شیراز می‌گوید: «بودجه‌ی یک میلیاردی جوابگو نیست. در بخش بودجه‌های مرمت و بازسازی، استان فارس که ۱۵ اثر تاریخی دارد جز سه استان برتر در دریافت بودجه بازسازی نیست.»
تهیه‌کننده برنامه خوشا شیراز بیان می‌کند: «ساختمان ارامگاه به مرمت اساسی نیاز دارد؛ سنگ‌ها و کاشی‌ها در حال فروریختن است و آب ریزش کرده. به نظر من این مبلغ کافی نیست و بسیار کم است.»
بهترین راه‌حل برای حل مشکل
اهمیت ایمنی این بنا به‌خصوص اینکه در ایام خاص و تعطیلات شاهد حضور گسترده‌ی مردم هستیم، مهم است. امسال تنها در بازه زمانی تعطیلات نوروزی، بیش از ۲۴۵ هزار نفر از آن بازدید کرده‌اند اما به واسطه کم توجه‌ای به مرمت و رسیدگی این بنا، شاهد آسیب‌های رسیده به سازه‌ی ساختمان هستیم که اگر به نگهداری فنی و تخصصی بنا اهمیت ندهند نظاره‌گر ویرانی آن خواهیم بود.
هاجری به عنوان راه‌حل پیشنهاد می‌دهد: «بهترین راه‌حل این است که آرامگاه‌های حافظ و سعدی هیئت امنایی اداره شود تا درآمدی که از این مکان‌ها حاصل می‌شود؛ خرج رسیدگی خود آرامگاه شود. درآمد داخلی این بنا می‌تواند مشکلات فراوانی را حل کند.»
او ادامه می‌دهد: «اگر به صورت هیئت امنایی اداره شود؛ شورای شهر و شهرداری هم در اداره‌ی آن نقش دارند. زیرا اکنون قانون اجازه نمی‌دهد که شورا و شهرداری در املاک دولتی رسیدگی کنند و حضور داشته باشند.»
بیشتر بخوانید:
