خلاء قانونی در برخورد با هتاکان به نمادهای ملی

گروه جامعه سیمای وطن – پرچم نماد هویت ملی با پشتوانه احترام عمومی است و طبق اصل هجدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، «پرچم رسمی ایران به رنگ‌های سبز و سفید و سرخ با علامت مخصوص جمهوری اسلامی و شعار «الله اکبر» است.» همچنین آیین نامه پرچم جمهوری اسلامی ایران هم۳۱ خرداد ۱۳۶۶ به تصویب کمیسیون فرهنگی هیات دولت رسید.

در این آیین نامه، ویژگی های پرچم، آیین برافراشتن و پایین آوردن پرچم، موارد استفاده از پرچم جمهوری اسلامی ایران، موارد استفاده از پرچم جمهوری اسلامی ایران، آیین استفاده از پرچم در اعیاد ملی و مذهبی، آیین نیمه افراشته کردن پرچم، موارد استفاده از پرچم جمهوری اسلامی ایران، آیین استفاده از پرچم در اعیاد ملی و مذهبی، آیین نیمه افراشته کردن پرچم، نصب پرچم روی وسایل نقلیه، آیین استفاده از پرچم جمهوری اسلامی ایران و پرچم هیئت های میهمان جمهوری اسلامی ایران، تقدم پرچم، پرچم در مجامع بین المللی و موارد استفاده از پرچم ملی تشریح شده است.

توهین به یک نماد ملی برای هیچ ملتی قابل پذیرش نیست. به عنوان نمونه در نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا توهین به پرچم حتی نصب پرچم به شکل وارونه تا پیش از جنگ ویتنام مجازات اعدام داشت و بعد از آن مجازات حبس ابد دارد.

مجازات توهین به پرچم‌ها و سرودهای ملی در سایر کشورها

مسعود ستایشی سخنگوی قوه قضاییه در گفت و گو با خبرنگار قضایی سیمای وطن ۲۹ آبان درباره تعیین مجازات برای توهین به پرچم‌ها و سرودهای ملی در سایر کشورها گفت که در کشورهای مختلف برای توهین به پرچم‌ها و سرودهای ملی مجازات حبس و جریمه نقدی در نظر گرفته شده است؛ در آلمان تا پنج سال حبس و جریمه نقدی، در فرانسه مجازات حبس و ۷۵۰۰ یورو (معادل ۲۷۳ میلیون و ۵۱۰ هزار تومان) همچنین در یونان، اسپانیا، لهستان و پرتغال مجازات حبس در نظر گرفته شده است.

وی اضافه کرد: توهین به پرچم‌ و سرود ملی در روسیه یک سال حبس دارد همچنین در سوئیس تا سه سال حبس و جریمه نقدی برای این اعمال در نظر گرفته شده است. در ترکیه و اوکراین نیز تا سه سال حبس در نظر گرفته شده است.

سخنگوی قوه قضاییه گفت: توهین به پرچم‌ و سرود ملی در ایتالیا میزان ۱۰۰۰ تا ۱۰ هزار یورو (معادل حدودی ۳۶ میلیون و ۴۶۰ هزار تومان تا ۳۶۴ میلیونو ۶۸۰ هزار تومان) جریمه نقدی و در سوئد ۵۰۰ تا ۲ هزار کرون (معادل حدودی یک میلیون و ۶۶۰ هزار تومان تا ۶ میلیون و ۶۴۰ هزار تومان) جریمه نقدی در نظر گرفته شده است.

سید امیر محمد ابوترابی پژوهشگر حقوق بین‌الملل و مدرس دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار قضایی سیمای وطن درباره مجازات هتک حرمت به پرچم و سرود ملی اظهارداشت: پرچم و سرود ملی بخشی از هویت هر کشوری است و غالب کشورها قوانین یا موادی قانونی مخصوص این موضوع دارند اما در کشور ما در این حوزه خلأ قانونی وجود دارد.

وی یادآور شد: در سال ۱۳۹۵ در این زمینه پیشنهادی در قالب یک ماده پیشنهاد شد اما این ماده نهایی نشد و تصویب نرسید. در ماده هفت جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی آمده بود که هرکس به پرچم بر افراشته جمهوری اسلامی ایران اهانت کند، به ۶ ماه تا ۲ سال حبس محکوم می‌شود.

ابواترابی افزود: نص صریحی در زمینه مجازات هتک حرمت و توهین به پرچم مقدس کشور و سرود ملی نداریم و تنها ماده قانونی که نزدیک به این موضوع است و برخی از قضات به آن اشاره و استناد می‌کنند، ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی در کتاب پنجم این قانون در بخش تعزیرات و مجازات بازدارنده آمده است.

وی تصریح کرد: در قوانین و مقررات کشور مجازات خاصی برای هتاکی به توهین به سرود ملی، پرچم و سایر نمادهای ملی را نداریم اما این امکان وجود دارد که نمایندگان در مجلس شورای اسلامی در این حوزه قانون‌نگاری و برای افرادی که به نمادهای ملی کشور توهین می‌کنند، مجازات معین در نظر گیرند.

بر پرچم مقدس جمهوری اسلامی ایران نام مبارک حضرت حق و کلام «الله اکبر» نقش بسته است؛ بنابراین در محمل حقوقی، قضات هتک حرمت به پرچم مقدس جمهوری اسلامی ایران را به دلیل مقدسات و ارزش های اسلامی با ماده ۵۱۳ استنباط و تفسیر می‌کنند اما چه بهتر است که قانون خاص و مشخص در این زمینه مصوب شود.

پژوهشگر حقوق بین‌الملل با اشاره به قوانین و مقررات دیگر کشورها در زمینه مجازات توهین به سرود ملی، پرچم و سایر نمادهای ملی گفت: در برخی کشورها مانند چین و آمریکا قانون خاص پرچم وجود دارد.

وی ادامه داد: در قانون پرچم آمریکا، هنگام پخش سرود ملی همه شهروندان آمریکایی باید بایستند و دست راست خود را به نشانه احترام به روی قلب خود بگذارند و نظامیان علاوه بر این کار باید سرود ملی خود را بخوانند و این موضوع نشاندهنده اهمیت آن است همچنین در قانون ملی پرچم چین، ۲۴ ماده دارد و بر اساس ماده ۲۳ این قانون، مجازات توهین به پرچم ۱۵ روز حبس در نظر گرفته شده است.

هنگام پخش سرود ملی همه شهروندان آمریکایی باید بایستند و دست راست خود را به نشانه احترام به روی قلب خود بگذارند و نظامیان علاوه بر این کار باید سرود ملی خود را بخوانند و این موضوع نشاندهنده اهمیت آن است

ابوترابی افزود: در ماده ۱۸۸ قانون جزای یونان نیز در مورد هتک حرمت به سرود ملی، پرچم و سایر نمادهای ملی دو سال حبس و جزای نقدی در نظر گرفته شده است.

پژوهشگر حقوق بین‌الملل گفت: قوانین در آلمان سختگیرانه‌تر است و برای هتک حرمت به سرود ملی، پرچم و سایر نمادهای ملی تا پنج سال حبس تعیین شده است و در فرانسه باتوجه به اصلاح قوانین از سال ۲۰۱۰ توهین به پرچم حداکثر ۷۵۰۰ یورو جریمه دارد.

وی تاکید کرد: این کشورها در حقوق بین‌الملل پیشگام هستند و در زمینه اصول ملی تعارفی ندارند زیرا سرود ملی و پرچم هر کشوری هویت هر ملت و نمادهای هر کشور هستند و به شدت باید قاطعیت نظام سیاسی در برخورد با هتاکان محرز باشد.

پژوهشگر حقوق بین‌الملل تصریح کرد: جای مواد قانونی و مجازات هتاکان به نمادهای ملی به ویژه پرچم مقدس جمهوری اسلامی ایران در نظام حقوقی خالیست.

ابوترابی با تاکید بر ضرورت توجه به عزت و اقتدار ملی افزود: در قالب یک پیشنهاد بهتر است قوانین خاص برخورد با هتک حرمت سورد ملی، پرچم و سایر نمادهای ملی در نظر گرفته شود زیرا وجود چنین قوانینی برای بازدارندگی ضرورت دارد و قانونگذاران در قوه مقننه باید به این موضوع توجه داشته باشند.