ترسیم تصویر آسیای جدید در سیکا
به گزارش خبرنگار سیاسی سیمای وطن، ششمین اجلاس «کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی آسیا» موسوم به «سیکا» صبح پنجشنبه (۲۱ مهرماه)، به ریاست رئیس‌جمهور قزاقستان و با حضور آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی و ۱۰ تن دیگر از سران و روسای کشورهای عضو، آغاز به کار کرد. این سازمان، امنیتی که ایران از اعضای اصلی آن است؛ در پی اثرگذاری بیشتر در قاره آسیا و جهان است و از این رو، ایده‌های مورد توجه در نشست سران می‌تواند راهگشای بسیاری از چالشهای منطقه و جهان قرار گیرد. سخنرانی رئیس‌جمهور در این نشست، مهمترین نقطه نظرات جمهوری اسلامی را در مسیر این اثرگذاری مشخص کرد.
الف) نظم عادلانه و مبتنی بر همکاری و احترام متقابل
نظم موجود در جهان نه فقط از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، بلکه از نظر بسیاری از کشورها و ملتهای مستقل هم نه تنها عادلانه نیست، بلکه در تعریف درست، اساسا نظم محسوب نمی‌شود. اینکه در بخشی از جهان، مورد استعمار بخش دیگری قرار گیرند و هر زمان نسبت به این استعمار، اعتراض کنند، مورد حمله نظامی یا ترور اقتصادی قرار گیرند، هرچه باشد نظم نیست.
حافظه تاریخی زمین به ویژه در قاره کهن آسیا، از این استعمار حکایتهای بسیار دارد که ضرورت بازبینی در این نظم موجود را بیشتر از هر زمانی پررنگ می‌سازد. آیت‌الله رئیسی در توصیف چنین نیازی، در سخنرانی خود در نشست سیکا تصریح کرد: «سرمایه تمدنی و معنوی که شکل‌دهنده ارزشهای مشترک قاره کهن آسیاست، تضمین کننده نظم و جهانی است که ظلم و بی‌عدالتی و یکجانبه‌گرایی را نفی کرده و با آن به مقابله می‌پردازد. عنصر کلیدی در تضمین موفقیت این فرایند، همکاری و هماهنگی کشورهای مستقل است». آسیا به عنوان، مرکز چند تمدن بزرگ جهان، می‌تواند در معرفی ارزشهایی فراتر و متفاوت‌تر از ارزشهای غرب، پیشقدم شود. ایده‌ها و ارزشهایی که در عمل تنها به سود قاره اروپا و آمریکا تمام نشده و برای همه جهان کارگشا باشد.
اصول همسایگی، چندجانبه‌گرایی و همگرایی پایدار، از مهمترین این ایده‌ها و ارزشهایی است که آیت‌الله رئیسی در سخنرانی خود آن ها را مورد اشاره قرار داد و تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران در این راستا، به ویژه با توجه به ظرفیتهای خود به لحاظ ژئوپولتیک، انرژی، حمل‌ونقل و نیروی انسانیِ با استعداد، آماده نقش‌آفرینی فعال و سازنده در شکل‌دهی و تقویتِ سازمان‌های منطقه‌ای و همچنین مخالفت با سیاست‌های انحصارِ قدرت و یکجانبه‌گرایی است.»
جهان آینده از آن رو جهان آسیا نامیده شده که آمارها و شواهد از رشد چشمگیر اقتصادی و اراده‌های بزرگ برای بهره‌برداری از آن ظرفیتهای مورد اشاره در سخنان آیت‌الله رئیسی به وجود آمده است. ایران هم به عنوان یکی از صاحبان تمدن آسیایی می‌تواند در راستای همین اراده حرکت می‌کند و تضمین این حرکت هم نگاه متفاوت دولت سیزدهم به آسیا و منطقه است.
ب) مختصات آسیای جدید
مهمترین و اصلی‌ترین محور برگزاری اجلاس سران کشورهای «کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی آسیا»، معرفی آسیای جدیدی به جهان است که نقش سازنده خود را به جهان نشان دهد. ایران هم در ترسیم این مختصات جدید، ملاحظاتی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. یکی از مهمترین این ملاحظات، موضوع امنیت و صلح در آسیاست که به توصیف رئیس‌جمهور نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است. این امنیت و صلح اما چگونه باید تحقق یابد؟ گرچه راهکارهای بسیاری برای تحقق آن وجود دارد اما پیش‌شرط تمام آنها در این بخش از سخنان آیت‌الله رئیسی قرار دارد: «در این میان باید توجه داشت که طبیعتا کشورهایی که خود تروریسم پرورند نباید قواعد و مقررات مبارزه با تروریسم را تعریف کنند. قلدرهایی که نظام مالی جهان را به گروگان گرفته و به راهزنی ثروت ملت‌ها مشغولند نمی‌توانند شریک مطمئنی در شکل‌دهی به نظم نوظهور باشند.»
آیت‌الله رئیسی آسیای جدید در جهان نوظهور را نیازمند همکاری برای طراحی الگویی درون‌زا برای مقابله کشورهای مستقل با چالشهای امنیتی، اقتصادی، رسانه‌ای و سایبر دانست. الگویی که در نظام مالی مشترک بهره‌گیری از ارزهای منطقه‌ای و طراحی هنجارها و قواعد مبارزه با تروریسم نمود می‌یابد.
در سخنرانی رئیس‌جمهور موضوع تقویت همکاری‌های رسانه‌ای میان کشورهای آسیایی هم به عنوان یکی از مهمترین ملزومات و مختصات آسیای جدید مورد توجه قرار گرفت. موضوعی قابل تامل و استراتژیک که شاید در صورت توجه به آن بسیاری از چالشهای کنونی آسیا قابل حل باشد. واقعیت آن است که ابررسانه‌های غربی از هیچ کوشش و تقلایی برای فروپاشاندن روحیه و امید و باور مردمان شرق دریغ نمی‌کنند و برای به استعمار کشاندن یک ملت و سرزمین، مهمترین اقدام نابودی امید و باور آنهاست.
ج) تروریسم اقتصادی تهدیدی همگانی
جمهوری اسلامی ایران، از همان نخستین سالهای شکل‌گیری خود، بزرگترین قربانی تروریسم و جنگ در آسیا بوده است و مهمترین دلیل آن هم، انتخاب راهی متفاوت و تن ندادن به استعمار بود. ترورهای کور ابتدای پیروزی انقلاب، هشت سال جنگ و پس از آن تحریم‌هایی اقتصادی که در برهه‌هایی به تروریسم اقتصادی هم تبدیل شد، ایران را به کشوری با تجربه در حوزه مبارزه با تروریسم از هر نوعی، تبدیل کرده است. به همین دلیل است که رئیس‌جمهورش در جمع سران سیکا تصریح کرده است: «جمهوری اسلامی ایران تروریسم را در هر شکلی از جمله تروریسم اقتصادی که به دنبال متوقف کردن رشد و توسعة اقتصادی کشورهای مستقل است، محکوم و با آن مقابله می‌کند. تروریسم اقتصادی یک تهدید همگانی است که نیازمند همکاری مستمر و پاسخ دسته‌جمعی است.»
در آسیای جدید تروریسم از هر شکلی باید ریشه‌کن شود و طرح این مختصات از سوی کشوری که خود از قربانی تروریسم است، اهمیت مضاعف دارد.
نتیجه دو دیدار آیت‌الله رئیسی در آستانه
دیدار با سران کشورهای حاضر در نشست به دلیل کوتاهی و یک روزه بودن سفر، محدود بود اما همین دیدارهای محدود هم از نظر تجاری و هم سیاسی دستاوردهایی در پی داشت. آیت الله رئیسی با «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر و «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان در حاشیه اجلاس سیکا به طور خصوصی دیدار و گفت‌وگو کرد.
رئیس‌جمهور در دیدار با امیرقطر از رشد ۳۵ درصدی روابط تجاری دو طرف در یکسال گذشته استقبال و تاکید کرد که ظرفیتهای موجود در دو کشور را برای توسعه و گسترش هر چه بیشتر روابط و ارتقای سطح همکاری‌ها مناسب است.
امیر قطر هم استقرار رایزن تجاری در سفارت قطر در تهران را از جمله اقدامات انجام شده برای تسهیل روابط تجاری دو کشور دانست و از همکاری جمهوری اسلامی ایران در آماده سازی زمینه‌های برگزاری هر چه بهتر جام جهانی تشکر کرد.
استقرار رایزن تجاری در سفارت قطر در تهران را می‌توان در راستای همان ایده‌ای دانست که آیت الله رئیسی در سفر سال گذشته خود به دوحه مطرح کرد و آن شناساندن ظرفیتهای اقتصادی دو کشور به تجار بخش خصوصی بود. در صورت تحقق این شناسایی، می‌توان آینده تجارت ایران با دوحه را بسیار مثبت‌تر از شرایط کنونی تصور کرد.
«محمد جمشیدی» معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور هم در توییتی به تشریح دیدار دوم رئیس‌جمهور و مهمترین مباحث مطرح شده در گفت‌وگوی آیت‌الله رئیسی و علی‌اف پرداخت و نوشت: «آیت الله رئیسی در این دیدار هرگونه تغییر در مرزهای تاریخی، ژئوپلتیک منطقه و مسیر ترانزیت ایران و ارمنستان را رد کرد و موجب پاسخ قاطع ایران دانست. آیت‌الله رئیسی حضور نظامی اروپا در منطقه را هم تحت هر پوششی رد کرد و گفت مسائل داخلی حواس ما را از منافع راهبردی ملت ایران پرت نمی‌کند.»
رئیس‌جمهور در این دیدار هم بار دیگر خط قرمز جمهوری اسلامی در تنش میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان را که عدم تغییر مرزها بود تکرار کرد و بار دیگر درباره حضور قدرتهای فرامنطقه‌ای هشدار دارد.
حضور یک روزه، رئیس‌جمهور در کنفرانس منطقه‌ای سیکا، در راستای توجه ویژه دولت به منطقه و آسیاست، توجهی که آرام آرام نشانه‌های آن در اقتصاد و تجارت و نیز امنیت و صلح آشکار شده و خواهد شد و دور نیست زمانی که کشورهای آسیایی چون ایران با اتکا به توان خود و همسایگان راه دخالتهای کشورها و قاره‌های دیگر را در مسائل و چالشهای خود ببندد.
