جواد مرشدی: درآستانه نخستین سالگرد مرحوم دعایی به سراغ سردبیر و مدیرعامل قدیمی ترین روزنامه ایران یعنی روزنامه ” اطلاعات “رفتم و درگپ و گفتی صمیمانه با وی به مشی خاص آن مرحوم پرداختم. از علیرضا خانی در مورد نوع نگاه دعایی به رسانه و پرسنل پرسیدم و اختلافات احتمالی در کار، پاسخ های وی شیرین و خاطره انگیز بود و بی تردید همواره حکایت از اُنس و عاطفه داشت. به زعم وی مرحوم دعایی حتی امر به معروف را به شیوه ای دیگر توام با مروت و مدارا انجام می داد. اگرچه آقای سردبیر سخن دعایی را فصل الخطاب انتشار مطالب می دانست، ولی با اشاره به برخورد منطقی و محترمانه دعایی، نزدیک بودن رابطه خود و ایشان را عاملی جهت عدم ایجاد دلخوری ذکر می کند. گفت وگوی «سیمای وطن» با خانی سردبیر روزنامه اطلاعات در سالگرد درگذشت ایشان خواندنی است.
خط مشی مرحوم آقای دعایی مبتنی بر میانه‌روی بود، به‌نظر شما شاخص های اصلی مواجهه ایشان با طیف های مختلف چه بود؟
اگر به صورت مختصر بخواهم بگویم آقای دعایی واقعا یک زهد مختص به خود را داشتند، ویژگی شخصیتی ایشان در مواجهه با طیف های مختلف، شاید بر اساس مشی حافظ است. که می‌گوید:
آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است با دوستان مروت با دشمنان مدارا
ایشان سعی می کرد با همه گروه ها، سلیقه ها و تفکر ها تا آنجایی که با اصول بنیادی ایشان در تعارض آشکار نباشد با مروت و مدارا برخورد کند. ایشان دایره خودی ها را آن‌قدر فراخ می کرد که بسیاری از کسانی که از منظر دیگران در دایره خودی ها جا نمی گرفتند در دایره خودی های آقای دعایی جا می شدند، وی عبای پهناوری داشت که سایه اش بر سر گروه ها و متفکر ان مختلف در حوزه های سیاسی ،اجتماعی و فرهنگی می افتاد.
شما سال ها با ایشان همکار بودید، نگاه ایشان به رسانه چگونه بود؟
نگاه ایشان به رسانه بر مبنای دو چیز بود؛ یکی باید مراقب باشیم آرامش جامعه را به هم نزنیم و به پلشتی ها، اضطراب ها، آلودگی ها، بدی ها و مفسده ها دامن نزنیم و اینها را عادی جلوه ندهیم و مهم‌تر از همه، به حیثیت و آبروی افراد لطمه نزنیم، و تا خطایی محرز نشده منتشر نکنیم. همچنین بر اساس اینکه شاید نظر دیگران با نظر ما متفاوت باشد به آنها نتازیم و مثل توپخانه نباشیم بلکه یک عطری داشته باشیم که دیگران را جذب کنیم. نگاه ایشان بر جاذبه بود تا دافعه و همیشه بسیار حساس بودند که در درجه اول، آبروی افراد و گروه ها حفظ شود و در درجه دوم پرهیز از سیاه نمایی و عادی شدن پلشتی ها در حوزه های مختلف اعم از سیاسی، اجتماعی و فرهنگی. اصل دیگری که ایشان به آن معتقد بود درست گویی و راست گویی بود؛ حتی برای کسانی که در منابع خبری رسمی در موردشان چیزی منتشر می شد تا محرز نمی شد ایشان ما را از انتشار آن خبر ما را پرهیز می داد. نکته دیگر اینکه ایشان از ناسزاگویی ،فحاشی ، پرخاش و دادن نسبت های ناروا به افراد و اعمال فرهنگ بی ادبانه، به شدت پرهیز داشتند، مرحوم دعایی مراقب بود که اگر دیگرانی هم درمورد دیگران این فرهنگ را بکار بردند، ما عامل توزیع و گسترده تر شدن آن نشویم.
برخورد ایشان با پرسنل را چگونه ارزیابی می کنید؟
با پرسنل روابط صمیمانه و دوستانه‌ای داشتند، به‌ویژه با بخش کارگری. چون اینجا موسسه ای است که چاپخانه و بخش توزیع و فروش دارد در نتیجه بخش کارمندی و کارگری دارد. ایشان با کارگران بسیار رفیق بود و با آنها مزاح می کرد و دائم به احوال شان می رسید. اگر کسی از بستگان آنها بیمار بود احوال پرسی می کرد ،اگر حتی از بستگان درجه دو آن ها کسی فوت کرده بود گاهی مجلس ختم شان می رفت. ایشان سعی می کردند یک رابطه عاطفی، برادرانه و افقی با پرسنل و خصوصا کارگران برقرار کند و پرسنل هم ایشان را دوست داشتند.این روندی بود که در بیش از ۴۰ سال رخ داده بود.
بطور مصداقی خاطره ای در این خصوص دارید؟
یکبار یک خانم همکار که در یکی از بخش های اداری کار می کرد بر اساس مُد روز جوراب به پا نکرده بود و بخش کوچکی از پای ایشان که بیرون کفش بود دیده می شد،آقای دعایی نه برخوردی کردند و نه گفتند که برخورد تندی بکنند، بدون اینکه کسی بفهمد یک جفت جوراب زنانه تهیه کردند و خیلی محترمانه آن را به این خانم دادند و گفتند که من گفتم شاید شما یادتان رفته و یا جوراب نداشته اید و این بنده خدا هم خیلی شرمسار شد و خیلی تشکر کرد و خیلی هم برایش خوشایند بود. بدون اینکه جلوی دیگران برخورد تندی با ایشان شده باشد تا موجب رنجش شود، همان امر به معروف را با یک روش فوق العاده انسانی و خیلی لطیف انجام می داد.
در فضای رسانه به هر حال اختلاف نظر پیش می آید ،شما سردبیر روزنامه بودید و ایشان مدیر مسئول ،طی این مدت همکاری موردی پیش آمد که موجب دلخوری شما و یا ایشان شده باشد؟
نه، واقعا دلخوری نه. روابط ما خیلی صمیمی و نزدیک بود. ما از نظر مشی و منش کاملا به هم نزدیک بودیم ضمن اینکه ما حرمت ایشان را رعایت می کردیم.مثلا مطلبی را که ما فکر می کردیم انتشار آن مشکلی ندارد ولی ایشان صلاح نمی دید منتشر نمی کردیم،ما حرف ایشان را فصل الخطاب می دانستیم اما ایشان بسیار اهل منطق و مدارا بودند،گاهی مطلبی بنا بود منتشر شود که ایشان تصور داشتند ممکن است نادرست باشد ولی وقتی توضیح داده می شد و من می گفتم انتشار آن به نفع جامعه است، ایشان خیلی منطقی می پذیرفت. مواردی هم بود که ایشان چیزی را مصلحت نمی دانست و خیلی محترمانه و با یک تواضع فوق العاده ای به ما می گفت اگر جسارت نیست و اگر مصلحت می دانید از انتشار این مطلب صرف نظر کنید ولی اگر صلاح می دانید که باشد من مخالفتی نمی کنم .درهمه مواردی که ایشان مصلحت نمی دید ما دیدگاه ایشان را فصل الخطاب می دانستیم، بنابراین هیچ وقت به آن معنا اختلافی که منجر به دلخوری باشد هرگز به وجود نیامد.ما دیدگاه ایشان را برخاسته از پشتوانه و منطقی می دانستیم که خود به خود اعتبار درونی دارد.
و حرف آخر؟
من امیدوارم که بخصوص اخلاق و مشی ایشان در مدارا و مردمداری و انعطاف و در تحمل شنیدن سخنان متفاوت و احترام به همه آنهایی که ممکن است به گونه دیگری بیندیشند ولی دشمن ما نیستند ان‌شالله توسط کسانی زنده بماند و باز تولید شود و درون جامعه اوج بگیرد و نه اینکه یکبار در سالگرد ایشان صحبتی شود و بگذرد،امیدوارم بزرگان و متولیان ما از منش عملی ایشان بعنوان الگویی برای جامعه و طبقه روحانیت بتوانند بهره بگیرند.
بیشتر بخوانید:
-
اعلام زمان و مکان مراسم اولین سالگرد درگذشت سیدمحمود دعائی
۲۱۶۲۱۲
