مهسا مژدهی: اردوغان عادت به باخت ندارد و هر بار که قدمی به آن نزدیک شده، اوضاع را طوری می‌چیند که با هر بهای ممکن جایگاه خود را حفظ کند. رجب طیب اردوغان اولین بار دقیقا ۲۰ سال قبل به عنوان نخست وزیر ترکیه قدرت را به‌دست گرفت. پیش از این تاریخ مهم‌ترین نقش سیاسی او حضور در مقام شهردار استانبول بود. مقامی که به اعتقاد برخی از کارشناسان سکوی پرتاب برای ریاست جمهوری در ترکیه به حساب می‌آید.
همه پیروزی‌ها و شکست‌های اردوغان
اردوغان متولد سال ۱۹۵۴ است و سال دیگر هفتاد ساله می‌شود. با این حال او در ماه‌های اخیر ظاهرا کمی بیمار به‌نظر می رسد و از حال رفتنش در یک برنامه زنده تلویزیونی گمانه زنی ها در مورد وضعیت سلامتی او را افزایش داده است. او که رهبر حزب عدالت و توسعه هم هست، برای نخستین بار در سال ۲۰۰۳ به قدرت رسید. او در انتخابات‌های بعدی هم که هر پنج سال یک بار برگزار می‌شود توانست در همان دور اول کار را تمام کند و نقشش را به عنوان رئیس جمهور به عهده بگیرد. او اصالتا از اهالی باتومی گرجستان است. اما در استانبول به دنیا آمده است و دوران مدرسه را در مدسه مذهبی امام خطیب گذرانده. تحصیلات دانشگاهی اردوغان امور اقتصادی و اداری است. رجب طیب وقتی در اداره حمل و نقل استانبول کار می‌کرد، به خاطر اینکه حاضر به تراشیدن ریش صورتش نشد، استعفا داد. بعد از کودتاه سال ۱۹۸۰ در ترکیه، احزاب این کشور منحصل شدند و سه سال طول کشید تا دوباره عضویت در آنها ازاد شد. در سال ۱۹۸۳ اردوغان به حزب رفاه پیوست.
بیشتر بخوانید:
غیرمنتظره‌های انتخابات ترکیه/ نتیجه نهایی را اوغان تعیین می‌کند؟
کلیچدار اوغلو، تهران، باکو
از اواخر دهه ۸۰ تا اوایل دهه ۹۰ اردوغان کمترین شانسی برای به دست اوردن دل رای دهندگان استانبول نداشت. او که تلاش می‌کرد نماینده پارلمان شود، نتوانست آرای کافی را برای این کار به دست بیاورد. در سال ۱۹۹۱؛ یعنی ۹ سال قبل از آنکه اردوغان رئیس جمهور شود، بخت با او یار شد و حزب رفاه توانست ۱۰ درصد از آرای کل پارلمان را به دست بگیرد و اردوغان را هم به داخل مجلس بفرستد. در سال ۱۹۹۴ اردوغان ناگهان محبوب شد و به شهرداری استانبول رسید. وضعیت این شهر در آن زمان به ویژه از نظر سیستم حمل و نقل تعریفی نداشت و امنیتش هم چندان آش دهن سوزی نبود. رجب با بهبود همین دو موضوع توانست جای خود را در قلب مردم ترکیه باز کند.
در سال ۱۹۹۸ اتفاق عجیبی برای او افتاد و شهردار استانبول بابت خواندن یک شعر با محتوای دینی به ۱۰ ماه حبس محکوم شد و چهار ماهش را گذراند. اردوغان در تمام این سال ها حزب رفاه را تمام قد در کنار خود داشت و با این حال در ساال ۲۰۰۱ با همراهی عبدالله گل دست به ایجاد حزب عدالت و توسعه زد. او از سال ۲۰۰۳ سه دوره نخست وزیری را تجربه کرد. رشد اقتصادی بالای ترکیه در ۱۰ سال نخست روی کار آمدن اردوغان باعث شد که او محبوبیت روز افزونی را تجربه کند. تا قبل از تابستان ۲۰۱۳ همه چیز بر وفق مراد اردوغان پیش می‌رفت. اما توسعه طلبی او پایانی نداشت. معترضان به تغییر کاربری پارک گزی اولین گروهی بودند که به اردوغان نه گفتند. در سال ۲۰۱۴ او وقتی دید که دیگر نمی‌تواند نخست وزیر باشد در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرد که پیش از آن فرمالیه به حساب می‌آمد. اما منتقدان او به خوبی می‌دانستند که اردوغان کسی نیست که به منصب ظاهری کفایت کند و همه قدرت را یکجا از آن خود می‌خواهد و دغدغه سلطان شدن را در سر دارد.
هر چند اردوغان توانست رئیس جمهور ترکیه شود اما در سال ۲۰۱۵ حزبش برای مدتی کوتاه اکثریت را در پارلمان باخت و بعد یک سال بعد ماجرای کودتا پیش آمد. از آن تاریخ به بعد رئیس جمهور ترکیه دست به زندانی کردن و خانه نشین کردن تعدادی از ارتشیان و اساتید دانشگاهی زد که به اعتقاد او در کودتا دست داشته اند. برخی این اقدام اردوغان را تسویه حساب سیاسی می‌دانند. چرا که در پی این کودتا ۱۵۰ هزار کارمند دولت اخراج شدند و ۵۰ هزار نفر به زندان رفتند.
انتخابات پارلمانی و شهرداری سال ۲۰۱۹ اردوغان را در سرازیری قرار داد. حزب او در استانبول و انکارا و ازمیر شکست خورد وشهرداری استانبول به یکی از جدی‌ترین منتقدان او رسید.
راه اردوغان هموار است
هرچند که نظرسنجی‌های پیش از انتخابات ترکیه خبر از شانس بالای قلیچدار اوغلو؛ رغیب اردوغان می‌دادند اما اوضاع آنطور که پیشبینی می‌شد پیش نرفت. قلیچدار کمتر از ۴۵ درصد آرا را به دست اورد و اردوغان بیش از ۴۹ درصد رای داشت. این اعداد و ارقام باعث شد تا انتخابات به دور دوم بکشد و قرار است روز جمعه هفتم خرداد، مردم ترکیه یک بار دیگر برای تعیین تکلیف نهایی پای صندوق رای بیایند. اردوغان شهرهای ازمیر و استانبول و آنکارا و دیاربکر را از دست داد. با این حال شهرهایی مانند هاتای که درگیر زلزله بودند، در کمال تعجب رای بالایی را به او دادند.
سینان اوغان فردی که بیش از پنج درصد از ارا را داشته و باید با یکی از گزینه‌ها همراهی کند، جزو احزاب ملی گرای تند در ترکیه است و یکی از شروطش را برای ائتلاف؛ دور شدن کاندیدای ریاست جمهوری از کردها عنوان کرده است. این در حالیست که کردهای ترکیه یکی از حامیان اصلی قلیچدار اوغلو هستند و برائت از آنها می‌تواند باعث شود تا آنها با صندوق رای قهر کنند. از طرف دیگر اردوغان ید طولایی در ائتلاف کردن حتی با مخالفان خود دارد. او برای رسیدن به قدرت در ترکیه؛ پافشاری عجیبی دارد و در طول این سال ها هیچگاه شکست نخورده است. به نظر می‌آید که هر چند کار قلیچدار اوغلو بسیار سخت است اما رییس جمهور شدن او غیرممکن نیست. چرا که این اولین بار است که اردوغان نتوانسته رضایت ۵۰ درصد از رای دهندگان را به خود جلب کند.
قلیچدار اوغلو کمی بدشانسی هم اورده است. او کاریزمای اردوغان را ندارد و همین نکته ای است که مدام باعث شکست او شده است. از طرف دیگر معاون قلیچدار اوغلو در حزب جمهوری خواه خلق به طور ناگهانی در اواسط هفته استعفا داد. دلیل این استعفا مشخص نیست. اما می‌تواند به معنای مشکلات داخلی در حزب جمهوری حواه خلق باشد. برخی معتقدند این استعفا اعلام زود هنگام شکست است.
۳۱۱۳۱۲
