ابوالفضل خدائی: پس از حادثه اخیر در سفارت جمهوری آذربایجان در تهران و توضیحات ایران در خصوص ابعاد این حادثه، باکو عملیات جدید روانی را در این ماجرا به راه انداخته است. باکو ضمن تخلیه سفارت خود در تهران، در ادامه تلاش‌ها برای تخریب روابط هشدار سفر به ایران صادر کرد. این در حالی است که باکو اعلام کرده کنسولگری خود را در شهر تبریز باز نگه می‌دارد. کارشناسان بر این باورند که اقدام باکو را باید در پازل بزرگتری مورد ارزیابی قرار داد.
شعیب بهمن کارشناس مسائل اوراسیا در گفتگویی با سیمای وطن در خصوص اقدامات خصمانه باکو علیه تهران گفت: تحولات اخیر را باید در راستای طرحی کلان در منطقه مورد ارزیابی قرار داد. جنگ دوم قراباغ در سال ۲۰۲۰ منجر به تغییرات ژئوپلیتیک در منطقه شد. تغییر موازنه قوا نیز ترکیه و اسرائیل را به بازیگرانی تثبیت شده در منطقه تبدیل کرد. این مسائل در راستای یک طرح کلان و بزرگ تلقی می شوند که بخشی از آن به ایجاد کریدور جعلی زنگزور ارتباط دارد که می تواند مسیرهای مواصلاتی جدیدی را برای بازیگرانی مثل جمهوری آذربایجان، ترکیه، ناتو و اسرائیل فراهم کند.
بخش دیگر ماجرا در راستای خفگی ژئوپلتیکی و حذف جمهوری اسلامی ایران از معادلات مهم بین المللی صورت می گیرد. رفتارهای اخیر باکو مانند مواضع اخیر در خصوص حادثه سفارت در تهران و عدم اجازه برای تردد کامیون های ایرانی در مرز آستارا همگی در همین راستا مورد تحلیل و ارزیابی قرار می گیرد. یعنی کلان پروژه ای پشت سر جنگ دوم قراباغ بوده که نمی توان آن را صرفا به دعوای آذری ـ ارمنی تقلیل داد.
بیشتر بخوانید:
باکو باید بگوید چرا یک زن ایرانی را در کشورش پنهان کرد؟
باکو هشدار سفر به ایران صادر کرد
انتقاد سرویس امنیت دولتی آذربایجان از رفتار برخی رسانه‌ها علیه ایران
بهمن در خصوص اهداف باکو از بستن گذرگاه لاچین گفت: این اقدام نیز ابزار فشاری است که در حال حاضر باکو از آن بهره می برد تا ضمن پذیرش کریدور جعلی زنگزوز از سوی ارمنستان، مسیر این کریدور را در اختیار باکو قرار دهد. باکو پیش از این تلاش های زیادی برای اجرای این پروژه داشت اما در نهایت موفق عمل نکرد و با بستن گذرگاه لاچین، تلاش کرد تا دولت ارمنستان را تحت فشار قرار دهد و با حادثه سفارت در تهران، روابطش با ایران را تنش آمیز کند.
جمهوری آذربایجان به خوبی می داند خط قرمز اعلامی از سوی رهبر انقلاب در مورد عدم تغییر مرزهای بین المللی مهمترین مانع برای تحقق کریدور زنگزور به شمار می رود. بنابراین باکو با ایجاد این قائله در خصوص سفارت و با کاهش سطح روابط دیپلماتیک با ایران به دنبال استفاده از فرصت ها به منظور پیشبرد اهداف خود در منطقه است.
بهمن با اشاره به اینکه ضروری است که ایران در این مقطع زمانی هوشمندانه عمل کند گفت: ضمن مدیریت صحیح روابط با جمهوری آذربایجان ضروری است که ایران تحرکات نظامی منطقه را زیر نظر داشته باشد تا فرصتی برای اشغال جنوب ارمنستان و ایجاد کریدور جعلی زنگزور فراهم نشود.
این کارشناس حوزه اوراسیا در پایان در مورد موضع روسیه برای ایجاد کریدور جعلی زنگزور و تأثیر جنگ اوکراین بر بازیگری این کشور در حوزه قفقاز گفت: جنگ اوکراین اثرات خاص خود را گذاشته و نسبت به دو سال گذشته میزان اثرگذاری روسیه را در حوزه قفقاز کاهش داده است. ضمن اینکه جنگ اوکراین منجر به تغییر نظر و دگرگونی موضع روسیه در خصوص کریدور جعلی زنگزور نیز شده است. زمانی که روسیه در سال ۲۰۲۰ با میانجی گری توافق نه بندی را پیشنهاد کرد و طی آن باکو و ایروان آن را به امضا رساندند، عملا صحبتی از ایجاد یک کریدور نبود. تا دو سال گذشته نیز وقتی فشارها از سوی ترکیه و جمهوری آذربایجان برای ایجاد این کریدور در جریان بود، روسیه در برابر آن مقاومت می کرد. اما واقعیت این است که جنگ اوکراین باعث مسدود شدن مسیرهای روسیه به سمت غرب شده است و این مساله از ابتدا نیز مشخص بود زمانی که این اتفاق بخواهد رقم بخورد و درگیری ها در اوکراین تداوم یابد، روس ها برای تجارت و ارتباط با سایر نقاط دنیا به ناچار به دنبال مسیرهای مواصلاتی جدید خواهند بود. از همین رو می توان گفت که نگاه روسیه نسبت به ایجاد چنین کریدوری تغییر کرده است. اگرچه مسکو هنوز به شکل علنی از ایجاد آن حمایت نکرده اما واقعیت این است که آنها ناراضی هم نیستند چرا که ایجاد چنین کریدوری را به معنای تسهیل دسترسی خود به ارمنستان، ترکیه، کشورهای اروپایی و همچنین خاورمیانه عربی می بینند. البته ترجیح روسیه این است که در صورت ایجاد این کریدور، اختیار آن در دست آنها و یا حداقل در کنترل دولت ارمنستان باشد. این در حالیست که باکو و آنکارا معتقدند که نه تنها کنترل و مدیریت، بلکه مالکیت این کریدور نیز باید در اختیار باکو باشد. در آن سو طرف های غربی نیز تمایل دارند که نیروهای حافظ صلح در قالب ناتو یا در قالب کشورهای اروپای غربی در این منطقه مستقر شوند.
۳۱۱۳۱۱
