به گزارش گروه علم و آموزش سیمای وطن از وبگاه فیز (phys)، موجودات تک‌سلولی با پوسته‌های آهکی که روزن‌داران نامیده می‌شوند، در تشکیل شن و ماسه ته‌نشین‌شده در سواحل، جزایر و مناطق ساحلی نقش چشمگیری دارند. محققان مرکز تحقیقات دریایی گرمسیری لایبنیتز در آلمان به‌تازگی دریافته‌اند که روزن‌داران می‌توانند ذرات پلاستیکی ریز را بگیرند و در پوسته‌های آهکی خود بگنجانند.
سواحل استوایی سفید و درخشان از مقاصد مورد علاقه بسیاری از افرادی است که به دنبال تفریح هستند؛ اما اگر این سواحل متشکل از میزان چشمگیری از میکروپلاستیک‌ها و نانوپلاستیک‌هایی باشند که نمی‌توان آن‌ها را با چشمان غیرمسلح دید، باز هم جذاب محسوب می‌شوند؟
سواحل استوایی عمدتاً با آهک‌کردن حیوانات دریایی مانند مرجان‌ها، صدف‌ها و حلزون‌ها شکل می‌گیرند. پژوهش‌ها قبلاً اثبات کرده بودند مرجان‌ها میکروپلاستیک‌ها را در اسکلت آهکی خود قرار می‌دهند. در برخی از مناطق جهان، مانند اندونزی، فیلیپین و استرالیا، بسیاری از سواحل عمدتاً از پوسته‌های آهکی روزن‌داران تشکیل شده‌اند. این موجودات تک‌سلولی با اندازه چند میلی‌متری و دارای پوسته آهکی محافظ هستند که در مناطق ساحلی گرم و کم‌عمق در سراسر جهان یافت می‌شوند.
این سؤال ذهن تیم پژوهشی مرکز تحقیقات دریایی گرمسیری لایبنیتز را به خود معطوف کرده بود: آیا ذرات ریز پلاستیک که از ضایعات پلاستیکی ما در اثر اصطکاک، نمک، باکتری یا اشعه ماورای بنفش در همه جای اقیانوس تولید می‌شوند، در روزن‌داران نیز یافت می‌شوند؟
روزن‌داران در اقیانوس‌های سراسر جهان یافت می‌شوند، پوسته‌های آن‌ها نه فقط شن‌های ساحلی بلکه بخش‌های بزرگی از رسوب کف دریا را تشکیل می‌دهند و ساختار صخره‌های مرجانی را جامد می‌کنند؛ بنابراین، درک نحوه برخورد موجودات تک‌سلولی با ذرات پلاستیکی کوچک اهمیت زیادی دارد.
به گفته محققان، روزن‌داران، از ریزجلبک‌ها یا ذرات مواد آلی که در کف دریا پیدا می‌کنند تغذیه می‌کنند. ذرات میکروپلاستیک و نانوپلاستیک اندازه‌های مشابهی دارند و احتمال زیادی وجود دارد که با غذا اشتباه گرفته شوند.
تیم پژوهشی به‌عنوان بخشی از آزمایشات خود، چند صد روزن‌دار را به مدت چند هفته در معرض مخازن آب دریا قرار داد. محققان روزن‌داران را گاهی با ذرات ریز میکروپلاستیک یا نانوپلاستیک و گاهی با ذرات غذای طبیعی یا مخلوطی از هر دو تغذیه کردند. آن‌ها مشاهده کردند که روزن‌داران غذای طبیعی را ترجیح می‌دهند؛ اما زمانی که هم ذرات میکروپلاستیک یا نانوپلاستیک و هم ذرات غذای طبیعی به طور هم‌زمان در دسترس آن‌ها بودند، بیشتر قطعات پلاستیکی را می‌خوردند.
محققان توانستند با استفاده از یک میکروسکوپ فلورسانس، تعداد زیادی از ذرات نانوپلاستیک درخشان زرد رنگ را در روزن‌داران مشاهده کنند. پس از آزمایشات، برخی از موجودات تک‌سلولی ذرات پلاستیکی را بالا آوردند؛ اما حدود نیمی از روزن‌داران بار پلاستیکی را در داخل سلول حفظ کردند.
محققان پس از هشت هفته، با استفاده از یک میکروسکوپ الکترونی روبشی با بزرگنمایی ۸۰ هزار برابری متوجه شدند که بسیاری از موجودات تک‌سلولی ذرات پلاستیکی را با لایه‌ای از کربنات کلسیم پوشانده‌اند و ظاهراً در حال ادغام آن‌ها در پوسته خود بودند.
مزایا و معایب تغذیه روزن‌داران از ذرات پلاستیکی
به گفته یکی از محققان این تیم پژوهشی، اگر ذرات پلاستیکی به اندازه کافی کوچک باشند، روزن‌داران آن‌ها را به‌عنوان غذا می‌خورند؛ این موضوع برای محیط زیست، مزایا و معایبی دارد؛ مثلاً، تریلیون‌ها روزن‌دار در بستر دریا می‌توانند مانند یک چاهک برای نانوپلاستیک‌ها عمل کنند و آن‌ها را از اقیانوس خارج کنند؛ اما این مسئله تأثیرات بالقوه‌ای بر سلامتی روزن‌داران خواهد گذاشت. در سواحل و مناطق کم‌عمق دریا، پوسته روزن‌داران اغلب با تراکم بیش از ۱ کیلوگرم در متر مربع رسوب می‌کند که تراکم بالایی محسوب می‌شود. اگر تک‌یاخته‌ها ذرات پلاستیکی را با غذای طبیعی خود جابه‌جا کنند و آن‌ها را در پوسته‌های آهکی خود بگنجانند، احتمال دارد تناسب اندام، تشکیل پوسته و پایداری آن‌ها مختل شود و عواقبی برای کل جمعیت آن‌ها در پی داشته باشد. احتمال دارد این موضوع به نوبه خود، تأثیر طولانی‌مدتی بر سواحل و جزایری داشته باشد که در اثر فشار بالاآمدن سطح دریا و فرسایش ناشی از موج‌های طوفان‌های مکرر و قدرتمند به شدت صدمه دیده‌اند.
