رسول سلیمی: ماجرای گرا دادن از داخل ایران به امریکایی ها برای برهم زدن توافق یا مذاکرات در حال انجام به دولت های قبل از رئیسی باز می گردد. زمانی که تیم مذاکره کننده دولت دوازدهم بعد از انتخابات امریکا و روی کار آمدن جو بایدن، در حال بازسازی تعهدات امریکا به ایران در برجام بود، برخی در داخل کشور که به اطلاعات طبقه بندی شده دسترسی داشتند و شناخت کاملی از تیم مذاکره کننده امریکا داشتند با برقراری ارتباطات غیرمستقیم و پنهان، تلاش می کردند به طرف امریکایی این پیام را القا کنند که دولت دوازدهم ماه های پایانی خود را سپری می کند و هرگونه توافق با ایران را به دولت سیزدهم موکول نمایند.
این پایان ماجرا نبود. تندروهای داخل کشور با تصور متوقف کردن مذاکره دولت مستقر با امریکایی ها و آغاز مذاکرات بعد از روی کار آمدن دولت یکدست اصولگرا با این تحلیل که دولت سیزدهم بعد از انتخابات ۱۴۰۰، از موضع قدرت به مذاکرات بازخواهند گشت، پیام هایی را از کانال های پنهانی به امریکایی ها منتقل می کردند. پیام هایی که هدف متوقف کردن مذاکرات برای از سرگیری مذاکرات بعد از انتخابات را نوید می داد.
محمدجواد ظریف در آن روزها در مصاحبه ای با اشاره به فعال شدن برخی کانال های موازی با تیم مذاکره کننده گفته بود «بعضی دوستان به آمریکا «گرا» می‌دهند که با ما بهتر می‌توانید کار کنید؛ ما که سکوت می‌کنیم، ولی دلیل نمی‌شود که متوجه این گراها نیستیم» فعالیت تندروها در داخل زمانی تقویت شد که برخی اطلاعات هدفمند اما غلط از مذاکرات، که نقش اطلاعات فریب را ایفا می کرد در رسانه های ماهواره ای انگلیسی زبان ایرانی منتشر شد.
>>>بیشتر بخوانید:
راز برکناری راب مالی و قطع امید روس‌ها از احیای برجام/ کاسبان تحریم پاس گل دادند؟
مذاکرات هسته‌ای به محاق رفت/ روند تبادل زندانیان می‌تواند دشوارتر شود
افزایش تردیدها درباره رابرت مالی در پی عدم اطلاع‌رسانی دولت بایدن
این اطلاعات که با عنوان «منبع مطلع» در پرس تی وی منتشر می شد مورد انتقاد تیم مذاکره کننده قرار گرفت. اطلاعات غلطی که در میانه مذاکرات و با هدف اثرگذاری هدفمند بر روند مذاکرات، منتشر می شد. در همین راستا عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه وقت در توئیتی ادعاهای مطرح شده شبکه تلویزیونی پرس تی وی به نقل از یک منبع مطلع را تکذیب و اعلام کرد: «نمی‌دانم «منبع مطلع» پرس تی‌وی در وین کیست، اما هر که هست اصلا مطلع نیست.»
چه آنکه سایت اصولگرای الف نیز بعد از برکناری راب مالی، در تحلیلی نقش برجسته «پرس تی وی» در اثرگذاری بر مذاکرات تیم دولت دوازدهم را مهم ارزیابی و از دستگاه سیاست خارجی خواسته «اهمیت راهبردی» رسانه های انگلیسی زبان را بیش از پیش درک کنند.
در این تحلیل به نقش روزنامه انگلیسی زبان تهران تایمز، به صاحب امتیازی سازمان تبلیغات اسلامی، در افشای فایل صوتی محرمانه راب مالی اشاره و از آن به نمونه ای از تاثیر رسانه بر دیپلماسی یاد می کند. در گزارش تهران تایمزضمن افشای متن یک فایل صوتی از نظرات راب مالی، به این نکته اشاره شده که تهران تایمز از طریق یک منبع محرمانه متوجه شده است تاریخ دقیق تعلیق مالی ۲۱ آوریل بوده است. تهران تایمز همچنین خبر داد «مالی برای پیشبرد سیاست های خود درباره ایران با حلقه ها و افراد مختلفی به طور مرتب در ارتباط بوده است و جلساتی با آنان داشته است.»
در همین حال، گمانه زنی ها درباره چرایی انتشار فایل صوتی محرمانه از داخل ایران و تاثیر منفی آن بر مذاکرات ایران و امریکا، این فرضیه را در محافل رسانه ای داخلی تقویت کرد که برخی افراد موازی با دستگاه دیپلماسی داخل کشور، با انتشار اطلاعات هدفمند درصدد اثرگذاری بر مذاکرات ایران و امریکا هستند.
مسیح مهاجری مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی، با تاکید بر نقش گروه های فشار، در برکناری رابرت مالی گفت: « اخبار منابع داخلی و خارجی رسانه ای نشان می دهد مسایل رابرت مالی را کاسبان تحریم لو داده اند تا منافع شان تامین شود. رابرت مالیمذاکراتی با بعضی افراد ایرانی داشته، به نحوی که مسایل داشت به جایی می رسید، که شاید حتی برخی از مقامات آمریکایی هم تا آن حد مطلع نبودند، اما تندروهای داخلی و کاسبان تحریم اطلاعات مربوط به مذاکرات را لو دادند، تا مذاکرات به جایی نرسد.»
حشمت الله فلاحت پیشه عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز معتقد است، افشای فایل صوتی راب مالی توسط رسانه های داخل کشور، اقدامی از سوی دیپلماسی پنهان بوده اما این اقدام در نهایت به بی اعتمادی کشورها به دستگاه دیپلماسی منجر خواهد شد. او تاکید کرده «در داخل ایران آنچه که تحت عنوان تعلیق رابرت مالی مطرح شده به طرف ایرانی ربط داده شده است و نتیجه آن این است که در آینده دیپلماسی پنهان جمهوری اسلامی ایران با یک مشکل عدم اعتماد جدی مواجه خواهد شد .»
این در حالی است که برخی تحلیلگران به استناد اظهارات ناامیدکننده مقامات روسی نسبت به مذاکرات ایران و امریکا، نقش روسیه را در افشای فایل صوتی راب مالی مهم ارزیابی کردند. چه آنکه تهران و واشنگتن در مسیر مدیریت تنش ها با گفتگوهای غیرمستقیم بودند که موضوع تبادل زندانیان محوریت مهمی در آن داشت و به نظر می رسید این مسیر به یک توافق حداقلی و منتهی شود.
انتشار اطلاعات محرمانه و هدفمند، در دوره های مختلف مذاکرات ایران و امریکا چه در دولت روحانی و چه رئیسی، بر روابط ایران و امریکا تاثیر مستقیم داشته است. در هر دو دوره، زمانی که تلاش ها به نقطه قابل اتکا برای دستیابی به نتایج ملموس می رسید، رسانه های انگلیسی زبان داخل کشور با افشای اطلاعات هدفمند، کوشش می کردند روند مذاکرات را در چارچوبی که خطوط قرمز ایران نامیده می شد، متوقف کنند.
موضوعی که به نظر می رسد نقش افشای اطلاعات طبقه بندی شده را برای فریب و دستکاری در کنشگری دستگاه دیپلماسی برجسته سازی می کند و نمونه های موفق آن در دولت های دوازدهم و سیزدهم به توقف گفتگو بین ایران و امریکا منتهی شده است.
در چنین شرایطی تحلیلگران پیشبینی کردند در امتداد چنین مسیری «نگاه افراد تندرو در اروپا و آمریکا یکدیکدست تر خواهد شد و این پیام را تداعی می کند که ایران کشوری نیست که بتوان از مذاکرات با آن به نتیجه ای دست یافت. در مقابل هم ایران را به این نتیجه می رساند که طرف مقابل نیز هیچ عزم و اراده ای برای به نتیجه رسیدن مذاکرات و دادن امتیاز ندارد. قطع مذاکرات و انسداد کامل آن، اعمال تحریم های شدیدتر و در نهایت تحرکات و آماده سازی برای تعرض به ایران از جمله اهدافی است که مخالفین دیپلماسی با ایران در سر دارند.»
۳۱۱۳۱۱
